هنگام تلاش برای بچهدار شدن از طریق لقاح کمکی، بهتر است جنین در روز 3 به رحم منتقل شود یا روز 5؟
بسیاری از زنان و زوجها به دلیل ناباروری، بعید به نظر میرسد که باردار شوند و بدون درمان دارویی بچهدار شوند. پزشکان انواع فناوریهای کمک-باروری (assisted reproductive technologies; ARTs) را مانند لقاح آزمایشگاهی (in vitro fertilisation; IVF) توسعه دادهاند که شامل دستکاری تخمکها و اسپرمها خارج از بدن زن میشود تا شانس باردار شدن او را افزایش دهند.
بهطور معمول، در لقاح کمکی، پزشکان تخمکهای یک زن را جمعآوری کرده و در آزمایشگاه بارور میکنند که منجر به تشکیل جنین میشود. جنین، مرحله اولیه رشد انسان است. پزشکان معمولا یک یا چند جنین را در یکی از دو مرحله رشد جنین به داخل رحم زن (زهدان) منتقل میکنند: یا مرحله کلیواژ (cleavage stage)، که 2 یا 3 روز پس از جمعآوری تخمک است، زمانی که جنین به صورت معمول از 2 تا 128 سلول تشکیل شده؛ یا مرحله بلاستوسیست (blastocyst stage)، که 5 یا 6 روز پس از جمعآوری تخمک است، زمانی که جنین از 70 تا 100 سلول تشکیل شده است.
تا همین اواخر، پزشکان معمولا جنینها را در مرحله اولیه، کلیواژ، انتقال میدادند. با این حال، روند انتقال جنین در مرحله بعدی، بلاستوسیست، نیز وجود داشته است. پژوهشگران بر این باورند که فقط جنینهایی که قادر به زنده ماندن هستند به مرحله بلاستوسیست میرسند؛ به عبارت دیگر، جنینهای زنده خود انتخاب خواهند شد. بنابراین، تصور میشود که انتقال جنین در مراحل بعدی ممکن است شانس یک زن را برای باردار شدن و داشتن یک نوزاد سالم افزایش دهد.
میخواستیم بفهمیم که انتقال جنین به رحم زن در مرحله کلیواژ (روز 2 تا 3) از نظر موارد زیر بهتر است یا در مرحله بلاستوسیست (روز 5 تا 6):
– تعداد نوزادان زنده متولد شده (نرخ زندهزایی) پس از انتقال جنین فقط با استفاده از جنین «تازه»؛ یعنی جنینهایی که فریز و متعاقبا ذوب نشدهاند؛
– تعداد کل بارداریهای حاصل از انتقال جنین با استفاده از جنینهای «تازه» و فریز شده و سپس ذوب شده، جمعآوری شده از یک پروسیجر جمعآوری تخمک (نرخ تجمعی بارداری بالینی)؛
– نرخ بارداری چند-قلویی (زمانی که یک زن در یک زمان بیش از یک نوزاد را حمل میکند)؛
– نرخ سقط جنین (از دست دادن بارداری پیش از هفته 20ام رشد در رحم).
تعداد 32 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (مطالعاتی که در آنها شرکتکنندگان بهطور تصادفی به 2 یا چند گروه درمان اختصاص داده میشوند) را شامل 5821 زن یا زوج وارد کردیم. شواهد تا اکتبر 2021 بهروز است.
– انتقال جنینهای «تازه» در مرحله بلاستوسیست (روز 5 تا 6) ممکن است منجر به موارد بیشتری از زندهزایی نسبت به زمانی شود که جنینهای «تازه» در مرحله کلیواژ (روز 2 تا 3) منتقل میشوند. این بدان معناست که اگر 31% از زنان پس از انتقال جنین «تازه» در مرحله کلیواژ، موفق به زندهزایی شوند، آنگاه بین 32% و 41% از آنها پس از انتقال جنین «تازه» در مرحله بلاستوسیست موفق به زندهزایی خواهند شد.
– انتقال جنینهای «تازه» در مرحله بلاستوسیست احتمالا منجر به بارداریهای بالینی بیشتری میشود – که به صورت شواهدی از فعالیت قلب جنین در اسکن اولتراسوند تعریف میشود – نسبت به زمانی که جنینهای «تازه» در مرحله کلیواژ منتقل میشوند. این بدان معنا است که اگر 39% از زنان پس از انتقال جنین «تازه» در مرحله کلیواژ موفق به بارداری بالینی شوند، آنگاه بین 42% و 47% از آنها پس از انتقال جنین «تازه» در مرحله بلاستوسیست موفق به بارداری بالینی خواهند شد.
– ما مطمئن نیستیم که انتقال جنین در مرحله بلاستوسیست به نفع نرخ تجمعی بارداری بالینی است (یعنی بارداریهایی از هر دو چرخه تازه و ذوب شده ناشی از یک پروسیجر واحد برای جمعآوری تخمک).
– با وجود در نظر گرفتن همه مطالعاتی که اطلاعاتی را در این مورد گزارش کردهاند، مطمئن نیستیم که انتقال جنین در مرحله بلاستوسیست نرخ بارداری چند-قلویی را در مقایسه با انتقال جنین در مرحله کلیواژ افزایش میدهد یا خیر.
– وقتی فقط شواهد به دست آمده را از مطالعاتی با کیفیت بالاتر و مطالعاتی را که تعداد جنینهای مشابهی را در هر دو مرحله جنینی منتقل کردند در نظر گرفتیم، متوجه شدیم که نرخ بارداری چند-قلویی در گروه انتقال جنین در مرحله بلاستوسیست بیشتر است.
– ما مطمئن نیستیم که انتقال جنین در مرحله بلاستوسیست نرخ سقط جنین را در مقایسه با انتقال جنین در مرحله کلیواژ افزایش میدهد یا خیر.
مطالعات آتی باید نرخ زندهزایی، نرخ تجمعی زندهزایی و سقط جنین را گزارش کنند تا زنان، زوجها و پزشکانشان بتوانند تصمیمات آگاهانهای در مورد بهترین گزینه درمانی در دسترس بگیرند.