اسهال وضعیتی است که در آن فرد بیمار دست کم سه بار در روز دفع مدفوع روان یا مایع دارد. این حالت میتواند چند روز به طول بینجامد و موجب کم آبی بدن میشود که در پی از دست دادن مایعات رخ میدهد. نشانههای کم آبی معمولاً با از بین رفتن کشش طبیعی پوست و تغییر در شخصیت آغاز میشود. این وضعیت میتواند پیشروی کند و در حالات حادتر منجر به کاهش ادرار، رنگپریدگی، ضربان سریع قلب، و کاهش در پاسخگویی شود. ولی اسهال یا مدفوع روان اما بدون آب در کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند میتواند طبیعی باشد.
اصلیترین علت اسهال، عفونت رودهها است. عفونت روده ممکن است در پی این شرایط به وجود بیاید: ویروس، باکتری، انگل یا وضعیتی که به عنوان اسهال و استفراغ شناخته میشود.
این آلودگیها معمولاً از طریق غذا یا آبی حاصل میشوند که آلوده به مدفوع شدهاند یا مستقیماً از فردی منتقل میشوند که به این بیماری آلوده شدهاست.
این بیماری را میتوان به سه دسته تقسیمبندی کرد: اسهال آبکی کوتاه مدت، اسهال خونی کوتاه مدت، و اگر به مدت بیش از دو هفته ادامه یابد، به عنوان اسهال پایدار شناخته میشود. اسهال آبکی کوتاه مدت میتواند در پی آلودگی به وبا باشد. اسهال خونی کوتاه مدت وضعیتی است که به عنوان دیسانتری هم شناخته میشود.
شماری از عوامل غیرعفونی نیز ممکن است منجر به اسهال بشوند. این عوامل شامل این موارد هستند: پرکاری تیروئید، عدم تحمل لاکتوز، بیماریهای التهابی روده، مصرف برخی داروها، سندروم روده تحریکپذیر و یک سری عوامل دیگر. در بیشتر موارد، برای شناخت عامل اصلی به کشت مدفوع نیازی نیست.
متداول ترین دلیل اسهال، ویروسی است که روده را آلئده میکند. این نوع عفونت معمولا دو روز طول میکشد و به آن آنفولانزای روده و یا آنفولانزای معده میگویند. اسهال ممکن است بدلایل دیگری از جمله:
دیابت
بعضی از داروها
رادیوتراپی
پرکاری تیروئید
بعضی از انواع سرطان
مصرف بیش از حد ملین
مصرف الکل
جراحی دستگاه گوارش
عفونت از طریق باکتری (دلیل انواع متداول مسمومیت غذایی)
عفونت از طریق سایر موجودات زنده
خوردن غذاهایی که دستگاه گوارش را بهم میریزد.
آلرژی به بعضی از غذاهای خاص
بیماریهای روده (ازقبیل یماری کرون ، کولیت اولسراتیو)
عدم جذب (زمانیکه بدن نمیتواند موادمغذی خاص رژیم غذایی را جذب کند)
حدود ۱٫۷ تا ۵ میلیارد مورد اسهال در سال رخ میدهد. این بیماری در کشورهای در حال توسعه شیوع بیشتری دارد. در این کشورها، کودکان بهطور متوسط ۳ بار در سال اسهال میگیرند. از سال ۲۰۱۲، در سطح جهان، این بیماری دومین عامل رایج مرگ و میر در کودکان زیر پنج سال است (۰/۷۶ میلیون یا ۱۱ درصد).
اپیزودهای مکرر اسهال نیز یکی از عوامل رایج سوء تغذیه هستند و در افراد زیر پنج سال به عنوان رایجترین عامل شناخته میشوند. دیگر مشکلات طولانی مدت که ممکن است در پی این بیماری به وجود آیند، شامل رشد فیزیکی و فکری ضعیف است.
پزشکان اسهال را در سه شاخه، اسمزی، ترشحی و اگزوداتیو دسته بندی میکنند، که در ادامه به توضیح هر سه شاخه میپردازیم:
این نوع اسهال نوعی از اسهال است که در آن خون و یا چرک وجود داشته باشد. این نوع اسهال همراه با بیماری های التهابی روده، از قبیل بیماری کرون ، کولیت اولسراتیو و یا بعضی از عفونت ها رخ میدهد.
بهطور طبیعی حجم زیادی از آب به داخل رودهٔ کوچک ترشح میشود، اما حجم بیشتر این آب ترشح شده دوباره توسط دیوارهٔ رودهٔ کوچک قبل از رسیدن به رودهٔ بزرگ بازجذب میشود. اسهال ترشحی زمانی رخ میدهد، که در آن ترشح به درون لومن روده بیشتر از بازجذب در دیوارهٔ روده رخ دهد یا از بازجذب مواد ترشحی، توسط دیوارهٔ روده جلوگیری به عمل آید. از شایعترین علل این نوع اسهال، توکسین ویبریو کلرا است، که ترشح آنیونها، به خصوص کلر را تحریک میکند، لذا برای نگه داشتن تعادل الکتریکی، یون سدیم به همراه آب دفع میشود. در این نوع از اسهال، اسمولاریتهٔ ترشحات رودهای با پلاسما برابر است و با ناشتا بودن، اسهال ادامه مییابد.
بازجذب آب در روده، به بازجذب کافی مواد محلول در روده بستگی دارد. اگر میزان مواد محلول در لومن روده افزایش یابد، این مواد محلول اضافی بازجذب نشده و به دنبال آن، آب هم بازجذب نمیشود و در نهایت اسهال پدید میآید. اسهال اسموتیک معمولاً تحت شرایط دو وضعیت زیر رخ میدهد:
وجود مواد اسموتیک (موادی با خاصیت بازجذب کم) در روده مانند مانیتول، سوربیتول، سولفات منیزیم و …
سوءجذب: برای مثال ناتوانی در بازجذب بیکربنات از شایعترین علل اسهال ناشی از سوءجذب میباشد، مثال بارز عدم تحمل لاکتوز ناشی از نقص آنزیم لاکتاز موجود در حاشیه مسواکی دیوارهٔ روده میباشد.
در اثر نقص این آنزیم، لاکتوز، به گلوکز و گالاکتوز جهت بازجذب هیدرولیز نمیشود، بنابراین لاکتوز اسموتیک در لومن روده باقی خواهد ماند؛ این لاکتوز بازجذب نشده، آب را نیز در لومن روده با خود نگه داشته و اسهال را پدید میآورد. این نوع از اسهال با ناشتا بودن یا قطع مصرف مواد اسموتیک متوقف میشود.
یکی از مشکلات رایجی که اغلب بزرگسالان و کودکان به آن مبتلا می شوند اسهال می باشد این ناراحتی به راحتی در منزل قابل درمان می باشد تا پایان مطلب با درمان اسهال همراه من باشید.
اسهال یعنی مدفوع آبکی و شل که پی در پی دفع میشود. اسهال چیزی است که خیلی از افراد آنرا تجربه میکنند. اسهال اکثر اوقات باعث مراجعه بیشتر به دستشویی و حجم بیشتر مدفوع کردن، میباشد. در اکثر موارد نشانهها و علایم اسهال چندین روز طول کشیده و افراد را آزار میدهد. در مواردیکه اسهال بیش از یک هفته طول بکشد، میتواند نشانه بیماری جدی و مهمی باشد. این بیماریها میتواند شامل، بیماری التهاب روده و در موارد کم خطرتر سندرم روده تحریک پذیر باشد.
نشانه ها و علایم اسهال به دو نوع ساده و پیچیده تفکیک میشود. اسهال پیچیده نشاندهنده بیماری جدی دیگری است.
نشانههای اسهال ساده شامل:
1. نفخ و درد شکم
2. مدفوع شل یا رقیق
3. مدفوع آبکی
4. احساس احتیاج سریع به مدفوع کردن
5. تهوع و استفراغ
بعلاوه موارد بالا، نشانههای اسهال پیچیده شامل موارد زیر هم میشود:
1. خون، بلغم یا غذای هضم نشده در مدفوع
2. کاهش وزن
3. تب
درصورتیکه اسهال شما بیش از 24 ساعت طول کشید و یا تب داشتید سریعا به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر استفراغ مانع نوشیدن آب توسط شما میشود، با دکترتان تماس حاص نمایید.
در اکثر موارد درمان اسهال چند روز بعد از ابتلا به آن خودبخود انجام می گیرد. بعضی از انواع درمانی که پزشک در صورت ابتلا به اسهال شدید و یا درمان نشده استفاده میکند، شامل:
آنتی بیوتیک. اسهالی که دلیل آن باکتری یا انگل باشد را درمان میکند، اما تاثیری بر اسهالی که در نتیجه ویروس است، ندارد.
درمان برای جایگزین کردن مایعات بدن. دکتر شما برای جبران آب و نمکی که در حین اسهال ازدستدادهاید، تجویز میکند. در اکثر افراد این کار با نوشیدن مایعات و آب انجام میشود، هرچند که در بعضی از موارد بخصوص زمان استفراغ شما میبایست از سرم استفاده نمایید.
درمان بیماریهای اصلی. اگر اسهال شما درنتیجه بیماری دیگری از جمله بیماری التهابی روده یا سایر بیماریها میباشد، شما برای درمان اسهال، میبایست بیماری اصلی را درمان نمایید.
تغییر داروهای مصرفی. اگر پزشک شما به این نتیجه برسد که اسهال شما در نتیجه استفاده از داروهای خاصی همچون آنتی بیوتیک و … میباشد، ممکن است، میزان مصرف دارو را کاهش داده و یا دارویی دیگر برای شما تجویز نماید.
بله، اسهال مداوم میتواند باعث از دست دادن مقادیر زیادی آب و مواد مغذی از بدن شود. اگر درروز بیش از سه بار مدفوع اسهالی دفع میکنید و مایعتا کافی دریافت نمینمایید، ممکن از بدنتان کم آب و یا بیآب شده و شما را دچار خطرات جدی کند. به موارد زیر که نشاندهنده بیآبی بدن هستند، توجه نمایید:
ادرار تیره
ادرار کم
تپش قلب شدید
سردرد
پوست خشک
کج خلقی
گیجی
خشک شدن زبان و دهان
فرورفتگی گونه و چشمها
بدون اشک و یا کم اشکی
کاهش تعداد پوشکهای خیس
کجخلقی یا بی میلی
پوستی که بعد از نیشگون گرفتن و جمع کردن دوباره باز نمیشود.
دستهای خودرا پی در پی بشورید تا بتوانید از پخش اسهال ویروسی جلوگیری نمایید. برای اطمینان از اینکه شما و فرزندانتان به درستی دستهایتان را شستهاید موارد زیر را رعایت کنید:
پی در پی دستها را بشویید. دستهای خود را قبل و بعد از آماده کردن غذا بشویید. همچنین دستهای خود را بعد از دست زدن به گوشت خام، رفتن به دستشویی، تعویض پوشک، عطسه، سرفه و پاک کردن بینی بشویید.
شستن دستها با کف و صابون طوریکه حداقل 20 ثانیه صابون برروی دست های شما مالیده شود.
هنگامیکه قادر به شستن دستها نیستید، از ضدعفونی کنندهای دست ااستفاده نمایید.
برای پیشگیری از اسهال توسط خوارکیهای آلوده بموارد زیر توجه نمایید:
غذا را بعد از پختن و یا گرم کردن مصرف کرده و یا داخل فریز یا یخچال نگهداری نمایید.
موقع آماده کردن غذا، خوراکی و وسایل پخت آن را تمیز بشویید.
برای آب کردن یخ غذاهای فریز شده از یخچال یا یک کاسه آب خنک استفاده کنید و آن را همینطوری برای آب شدن یخش در هوای گرم نگذارید.
معمولا افرادیکه از یک شهر و یا کشور به شهر و کشور دیگری مسافرت میکنند، دچار اسهال میشوند، برای کاهش خطر اسهال در مسافرت به موارد زیر توجه نمایید:
غذاهای گرم و خوب پخته شده مصرف نمایید و از مصرف سبزیجات و میوههای خام خودداری کنید، مگر اینکه بتوانید خودتان پوستش را بکنید.
آب، نوشابه و دوغ را بصورت دربسته و کارخانهای مصرف نمایید. البته آب جوش، قهوه و یا چای مشکلی نداشته و میتوانید مصرف نمایید.