5 تیر،26 ژوئن روز جهانی مبارزه با مواد مخدر

5 تیر،26 ژوئن روز جهانی مبارزه با مواد مخدر

همانطور که میدانید اعتیاد به مواد مخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه‌‏هاى مختلف مى‌گـــــردد. اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه‌کن نخواهد شد، اما با تدبیر و تلاش حداقل می‏توان آنرا به کنترل درآورد.

همه ما این مساله را میدانیم که معضل اعتیاد به مواد مخدر، بلای خانمان سوزی است که جوامع بشری را در چنگال مرگ آور خویش گرفتار ساخته است. این هیولای  هراس آور، قدرت اندیشه، نوآوری، پشتکار، کوشش و سازندگی را در انسان ها به ویژه نسل جوان جامعه از بین می برد و بنیان خانوادگی و اعتقاد دینی آنان را به نابودی می کشاند.

امروزه کم تر کشوری را در جهان می توان یافت که پدیده مواد مخدر و اعتیاد، مهم ترین دغدغه یا یکی از مهم ترین مشکلات اجتماعی اش نباشد. هر ساله، مبالغ هنگفتی برای مبارزه با معضل اعتیاد و مواد مخدر هزینه می شود، ولی هم چنان رقم باندهای قاچاق مواد مخدر و شمار معتادان رو به افزایش است.

26 ژوئن برابر با 5 تیر روز جهانی مبارزه با مواد مخدر است. کنفرانس بین‌المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر از تاریخ 17 تا 26 ژوئن 1987 در شهر وین به منظور ابراز عزم سیاسی ملت‌ها در امر مبارزه با پدیده خانمان‌سوز و شوم مواد مخدر تشکیل شد و در آن سندی با عنوان C.M.O به تصویب کشورهای شرکت‌کننده رسید.

این سند خط مشی همه‌جانبه اقدامات در امر کنترل مواد مخدر را از سوی کشورهای شرکت‌کننده مشخص و آنان را متعهد نموده است تا اقدامات بین‌المللی در خصوص مبارزه با قاچاق مواد مخدر را قاطعانه دنبال کنند. در این کنفرانس سندی در 4 فصل تنظیم شد که بیش از 35 مورد اقدام عملی را همچون ارزیابی میزان مصرف، پیشگیری از طریق آموزش، نقش رسانه‌ها در بازگشت معتادان به دامن اجتماع و معالجه آنان، ریشه‌کنی مزارع غیرمجاز خشخاش، نابودی شبکه‌های عمده قاچاق مواد مخدر، همکاری‌های حقوقی کشورها و غیره را در خود جای داده است.

این سند در 26 ژوئن مصادف با 5 تیرماه به اتفاق آراء مورد تأیید و تصویب کشورهای شرکت‌کننده قرارگرفت و سالروز تصویب این سند به نام روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اعلام شد.

بر اساس برخی اسناد موجود ، سابقه آشنایی بشر با مواد مخدر حدود 4000 سال پیش از میلاد برآورد شده است. « پلین » دانشمند رومی قرن اوّل میلادی ، اولین كسی است كه شیره غلیظ خشخاش را به نام اپیوم عرضه كرد. ” اپیوم ” از ریشه ” اٌپوس ” “OPOS ” به معنی شیره است كه از كلمه ” اهی پی نا ” ” AHIPENA ” از زبان سانسكریت گرفته شده و بنا به تلفظهای دیگر ” اٌفیون ” یا ” هپیون ” خوانده می شود.

بدانیم درباره تاریخچه مواد مخدر در کشور ایران

دولت های استكباری و در رأس آنها انگلیس ، همزمان با رسوخ در اركان ،مواد مخدر را رواج دادند كه حتی برخی از شاهان صفوی نیز به آن روی آورده و معتاد شدند. با شروع حكومت قاجار بر مبنای سیاست انگلیس كه خواهان تضعیف همسایگان هندوستان بود ، تریاك كشی چنان در ایران رواج یافت كه حتی تصویر ” ناصرالدین شاه ” را همانند نقش سكه بر حقه های وافور منقوش ساختند و بدینسان به آن رسمیت بخشیدند و در همین ایام نیز كشت خشخاش را ترویج كردند و برای اولین بار در ” ماهان ِ كرمان ” مرغوب ترین نوع این محصول را كاشتند.

در زمان حكومت سلسله پهلوی ، سطح زیر كشت تا میزان 33000 هكتار افزایش یافت و علاوه بر تریاكهای سناتوری كه اسباب عیش طبقه اشراف و ثروتمندان ، وكلا و نمایندگان مجلس ، درباریان و خوانین بود ، برای اولین بار مرزهای كشور به روی هروئین گشوده شد و از حدود سال 1340 جوانان این مرز و بوم در معرض یكی از مهمترین توطئه های قدرتمندان ( مواد مخدر ) قرار گرفتند و ایران كه در مسیر ترانزیت مواد مخدر آسیا به اروپا قرار دارد ، بزرگترین لطمه ها را متحمل شد.استكبار جهانی كه شكست عظیمی را از انقلاب اسلامی متحمل شده بود جهت غوطه ور كردن جوانان كشور در دام اعتیاد ، با توطئه ای حساب شده توزیع مواد مخدر را در ایران افزایش داد.

پیشینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر در ایران

مبارزه با قاچاق مواد مخدر با رهنمودهای امام خمینی رحمةالله و با همّت جوانان مسلمان در قالب كمیته های انقلاب اسلامی آغاز شد. این مبارزه ، با تشكیل ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 1367 و تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر ، مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ 19/5/68 به تدریج شكل سازمان یافته به خود گرفت و با ادغام نیروهای انتظامی موج فزاینده ای به خود گرفته است و ستاد مبارزه با مواد مخدر كه ریاست آن را رئیس جمهور بر عهده دارد ، هماهنگی لازم را در زمینه ادامه این مبارزه انجام می دهد.

اهمیت مبارزه فراگیر، جهان‌شمول و همه‌جانبه با هیولای ویرانگر و مفسده هزارسر مواد مخدر و قاچاق آن، موجب شد تا سرانجام سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ (۳۲ سال پیش)، روز ۲۶ ژوئن برابر با پنج تیر را روز جهانی مبارزه با قاچاق و سوءمصرف مواد مخدر اعلام کند.‌

روزنامه شرق در یادداشتی به قلم سعید منتظرالمهدی سخنگو و معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست‌جمهوری، نوشته است:

«سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» HEALTH FOR JUSTICE / JUSTICE FOR HEALTهرساله شعار ویژه‌ای برای این روز انتخاب می‌شود تا به اقدامات و کنش‌های مقابله با این پدیده شوم در سال پیش‌رو، در چارچوب آن شعار سمت‌وسو داده شود. شعار امسال «سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» است؛ از همین روی، در سطور زیر به اختصار نکاتی درباره این شعار و ضرورت تلاش و اهتمام همگانی برای پیراستن جامعه از بلای اعتیاد و پدیده تخریبگر مواد مخدر یادآور می‌شود.‌همان‌گونه که پیداست، این شعار دو مفهوم کلیدی دارد؛ سلامت (health) و عدالت (justice ).

این دو مفهوم کلیدی نیز همگام و در پیوند باهم در شعار ظاهر شده‌اند؛ بنابراین از کل شعار چنین می‌توان استنباط کرد که سلامت، به‌ویژه در قلمرو مواد مخدر (و گرایش‌نداشتن به آن)، زمانی پسندیده و مطلوب است که به صورت عادلانه بین همگان، صرف‌نظر از ملیت، مذهب، زبان، جنسیت، قومیت و…، به صورت برابر و عادلانه توزیع شده باشد؛ یا به تعبیر دیگر، سلامت وقتی رضایت‌بخش و خوشایند است که همگان از آن برخوردار باشند و کسی از آن محروم نشده باشد.‌

بخش دوم شعار (یعنی عدالت همگام و توأم با سلامت) نیز ریشه در باوری ژرف و عمیق دارد؛ آن باور این است که «برای مبارزه با قاچاق و سوءاستفاده از مواد مخدر، ناگزیر باید وسیله و روش آن مانند هدفش که ازمیان‌برداشتن اعتیاد و عرضه و قاچاق مواد است نیز پاکیزه و عادلانه باشد؛ چراکه بهره‌گیری از روش‌های ناسالم و غیرعادلانه در ترویج سلامت، گرچه ممکن است در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی برجای بگذارد، مطمئناً در بلندمدت از آن «مفسده‌ای دیگر برمی‌خیزد»؛ پس اگر به تطهیر سیمای جامعه از مواد افیونی می‌اندیشیم که قطعاً می‌اندیشیم، ضرورتاً باید به بسط عادلانه و پاکیزه سلامت در جامعه نیز بیندیشیم.

بی‌گمان بسط عادلانه و فراگیر سلامت زمانی میسر و میسور می‌شود که «همگان»، اعم از دولت‌ها و نهادهای مردمی و یک‌یک شهروندان، عزم خود را برای مبارزه با بلای قرن و پدیده شوم مواد مخدر جزم کنند و در این مسیر از هیچ تلاش مشروع و عادلانه‌ای دریغ نورزند. همان‌گونه که تجارب گذشته نشان داده است، تنها با تلاش‌های «هم‌افزایانه» (سینرژیک) می‌توان برای پدیده بیمارگونه‌ای (پاتولوژیک) مانند اعتیاد چاره اندیشید و جامعه را در برابر خطرات پرشمول آن مصون کرد.

بی‌نیاز به هیچ گفت‌وگویی، وقتی سخن از «مبارزه با مواد مخدر» است، منظور صرفاً «روش‌های مقابله‌ای» نیست، بلکه مهم‌تر از آن روش‌های پیشگیرانه نیز مطمح نظر است؛ چراکه مطمئناً با به‌کاربستن روش‌های پیشگیرانه می‌توان از گروه‌های کم‌سن‌وسال و آسیب‌پذیر در برابر هیولای تخریبگر اعتیاد مراقبت کرد و مانع از افتادن آنان در باتلاق وابستگی به مواد شد.

روش‌های پیشگیری پرشمارند؛ بااین‌حال، همان‌گونه که مداقه در شعارهای سال‌های گذشته نشان می‌دهد، از میان آنها چند روش سودمندتر هستند.

یکی از اولین روش‌ها، «حمایت عاطفی» از کودکان و نوجوانان است؛ چنین حمایتی آنان را در برابر بسیاری از آسیب‌های فردی، روانی و اجتماعی واکسینه می‌کند. عامل دوم، «آگاهی‌بخشی» عمومی است؛ این رسالت مهم را نیز هم نهادهای آموزشی باید انجام دهند و هم رسانه‌های جمعی. عامل پیشگیرانه سوم، «مراقبت از فضاهای آسیب‌پذیر» به‌ویژه اماکن حاشیه‌ای است؛ این اقدام که از آن به‌عنوان «پیشگیری وضعی» نیز یاد می‌شود، مانع از آن می‌شود که ویروس ویرانگر اعتیاد، شهروندان جامعه را اعم از حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین، در کام آلودگی خود ببلعد.

نکته اینجاست که هرگز نباید در به‌کاربستن روش‌های پیشگیری نیز جانب عدالت را فروگذاشت. در واقع همسوبودن دو بال سلامت و عدالت، پرواز به سوی شکوفایی و پاکیزگی را میسر می‌کند. سرانجام این نکته را باید به یاد داشت که با «اراده جمعی» و به‌کاربستن دقیق روش‌های علمی هم در «مبارزه» و هم در «پیشگیری» و توأم‌کردن سلامت و عدالت، می‌توان امیدوار بود در سال‌های پیش‌رو دامن جامعه ما از آلودگی به ویروس اعتیاد تطهیر شود.