بیوگرافی و وصیت نامه زنده یاد محمدعلی اینانلو (+عکس)

در این بخش از سایت فراناز بیوگرافی زنده یاد محمدعلی اینانلو به همراه عکس هایی از این مرد دوست داشتنی را گردآوری کرده ایم و در پایان نیز وصیت نامه زیبا و خواندنی محمدعلی اینانلو را می خوانید. روحش شاد و یادش گرامی

بیوگرافی زنده یاد محمدعلی اینانلو

محمدعلی اینانلو: من از جوان‌هایی که برای تفریح به کویر می‌روند خواهش می‌کنم که برنامه‌ریزی‌شده به کویر بروند؛ اول به‌خاطر حفاظت از جان خودشان و بعد به‌خاطر حفظ طبیعت.

محمدعلی اینانلو (زاده ۲ فروردین ۱۳۲۶ قزوین – درگذشتهٔ ۱۲ دی ۱۳۹۴) مجری تلویزیون، بازیگر، صداپیشه، کارشناس ورزشی، روزنامه‌نگار و کارشناس و مستندساز طبیعت بود. وی به عنوان قدیمی‌ترین گزارشگر و مفسر والیبال در ایران و بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری محیط زیست شناخته می‌شد. اینانلو دارای دو فرزند به نام های آرش و البرز است.

• سوابق کاری محمدعلی اینانلو

– محیط زیست
محمدعلی اینانلو دارای سابقه ۴۰ سال طبیعت‌گردی در ایران بود و آموخته‌های خود را به صورت نوشته و فیلم درآورد. همچنین، اینانلو از مبتکران کلاس‌های آموزش اکوتوریسم در ایران بود. او دارای مدرک کارشناسی در رشته ادبیات بود و در زمینهٔ کار در رسانه‌های مکتوب و تصویری ایران سوابق متعددی داشت. اینانلو همواره دغدغه معرفی و حفظ طبیعت ایران را داشت و در برنامه‌های مختلف آن را مورد تأکید قرار می‌داد.

محمدعلی اینانلو دربارهٔ ظرفیت‌های طبیعت ایران اعتقاد داشت: اکوتوریسم ۸ شاخه اصلی دارد و ۸۰۰ شاخهٔ فرعی که همه اینها در طبیعت ایران در دسترس است. از طرف دیگر کشور ما جوان‌ترین کشور دنیاست، یعنی با تربیت نیروهای جوان به این سمت به راحتی می‌توان این جاذبه‌ها را برای دیگران توضیح و تفسیر کرد.

محمدعلی اینانلو دارای سابقه ۴۰ سال طبیعت‌گردی در ایران بود

 – ورزش

محمدعلی اینانلو به عنوان مفسر بازی‌های والیبال از بازی‌های آسیایی تهران در سال ۱۹۷۴ شروع به کار کرده بود و از مجریان معروف تلویزیون و رادیوی ایران به شمار می‌رفت.

– مستندسازی و سینما

محمدعلی اینانلو طی دوره فعالیت خود تعداد زیادی مستند در زمینه زیست‌محیطی و گردشگری تهیه و کارگردانی نمود که از شاخص‌ترین آنها می‌توان به ایران؛ جهانی در یک مرز اشاره کرد. وی هم‌چنین در دو فیلم سینمایی «ارتفاع پست» و «به رنگ ارغوان» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان بازیگر حضور داشت و به ایفای نقش پرداخته بود.

– مطبوعات

محمدعلی اینانلو از سال ۱۳۴۲ فعالیت مطبوعاتی خود را آغاز نمود و در بیش از ۴ دهه فعالیت مطبوعاتی علاوه بر نگارش مقاله‌های متعدد در مجلات و روزنامه‌ها سردبیری مجلات گردش، مجله سیلک‌رود به (زبان انگلیسی)، شکار و طبیعت، مجله جهانگردان و مجله طبیعت (هم‌چنین صاحب امتیازی) را به عهده داشت.

• در گذشت محمدعلی اینانلو

محمدعلی اینانلو، در شهریور نود و چهار براثر یک ضایعه مغزی در بیمارستان بستری شده بود. وی مدتی تحت درمان بود و با بهبود حالش توانسته بود برنامه‌های تلویزیونی را هم اجرا کند. اینانلو چند ماه بعد، صبح روز دوازده دی ماه همان سال در بیمارستان آتیه تهران بر اثر سکتهٔ قلبی درگذشت.

محمد علی اینانلو، بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری محیط زیست شناخته می‌شد

• گزیده ای از گفتگوی اینانلو با رسانه های مختلف

متن زیر گزیده ای از چند گفت و گوی محمدعلی اینانلو است با رسانه های مختلف، خوانش حرف های اینانلو سیر یک زندگی موفق را پیش رویتان می گذارد، صرف نظر از اینکه علاقه مند به کارهای او بوده اید یا نه، با خواندن متن چیزهای زیادی دستگیرتان می شود.

از تبار شاهسون

محمدعلی اینانلو: ما از ایل شاهسون هستیم. پدرم هدایت‌الله خان اینانلو است. ایل شاهسون در دامنه‌های سبلان و دشت مغان زندگی می‌کنند. زمانی که من به دنیا آمدم بیش‌تر ایل تخت قاپو(ساکن شدن ایل در یک منطقه و ییلاق و قشلاق نکردن) شده بود، ولی من این خوشبختی را داشتم که سال‌های اول کودکی را در چادر زندگی کنم. دور تا دور ما صدای آب جاری، صدای پرنده‌ها و صدای باد می‌آمد و این حس با من باقی‌ماند. در دوران دانشجویی سفرهایم آغاز شد. اصفهان، شیراز، خراسان و… به سفرهای خارجی هم رفت.

هشت ساله ی آسفالت ندیده!

محمدعلی اینانلو: علت علاقۀ من به طبیعت و سفر کردن همین ژن ایلیاتی من است. در واقع من در طبیعت به دنیا آمدم و زندگی کردم و تا هشت سالگی من که به تهران آمدیم، حتی هنوز آسفالت ندیده بودم. طبق رسوم زندگی ایلیاتی، از صبح که بیدار می شدیم، چند نفر موظف بودند که مراقب من باشند، اما من همۀ آنها را “قال” می گذاشتم، “جیم” می شدم و به باغ و دشت و مزارع می رفتم؛ و موقعی که در میان گندم زار دراز می کشیدم، مارها، مارمولک ها وحشرات روی بدنم می آمدند، می خزیدند و من با آنها حرف می زدم.

ورزشکار همه فن حریف

محمدعلی اینانلو: پدرم و علی آقا سه چیز به من آموختند: سوارکاری- تیراندازی و راستگویی. من به شدت از دروغ گفتن و دروغ شنیدن بدم می آید و این خصلتم را مدیون تربیت ایلیاتی خودم هستم.با این ورزش های ایلیاتی بزرگ شدم، مشتی زنی یاد گرفتم، کشتی یاد گرفتم، چلتوق یاد گرفتم…

بعدها که به تهران آمده بودیم، علاوه بر تیراندازی با تفنگ، من به تیراندازی با کمان هم علاقه مند شدم  و این رشته را ادامه دادم؛ تا جایی که قهرمان کشور شدم. فعالیت در رشته والیبال را هم از دورۀ دبستان شروع کردم وبه صورت حرفه ای ادامه دادم تا جایی که دعوت به حضور در تیم ملی هم شدم. بعد هم عضو تیم والیبال، بسکتبال و دومیدانی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران هم بودم.

محمد علی اینانلو از مجریان معروف تلویزیون و رادیوی ایران به شمار می‌رفت

فراری از درس

محمدعلی اینانلو: هیچ وقت درس را دوست نداشتم، اما به مطالعۀ آزاد خیلی علاقه دارم. به طوری که زندگی کردن بدون کتاب برای من کاملاً بی معنی است،  در همان زمان، معلمی داشتم به نام آقای نوح اسفند. ایشان عضو هیئت تحریریۀ مجلۀ توفیق بودند و باعث شدند برای اولین بار، مطلبی از من، در مجلۀ توفیق چاپ شود. وقتی که من اسم خودم را پای آن مطلب دیدم، چنان خوشحال شدم که همان لحظه از مدرسه بیرون رفتم و تا خانه دویدم و همین امر، باعث ادامۀ فعالیت من و ایجاد انگیزۀ هر چه بیشتر در من شد.

گزارشگر والیبال

محمدعلی اینانلو: اولین گزارش من هم مربوط به گزارش تیم “زسکا موسکا” بود که به ایران آمده بودند و چون اوایل کارم بود و آماتور بودم، با تأنّی خاصی گزارش را ارائه می دادم که حتی بعداً دوستان در روزنامه های ورزشی، از جمله همین اردشیر خان لارودی، سر به سرم گذاشتند. در آن زمان، هر کسی در رشته ای خاص تخصص داشت. مثلاً آقای بهمنش در کشتی و دومیدانی تخصص داشتند، مانوک خدابخشیان در فوتبال، ایرج ادیب زاده در دوچرخه سواری داشت و خلاصه هر کسی در حوزه ای متخصص بود و من هم در والیبال تخصص داشتم.

خبرنگاری عشق یا مرض؟

محمدعلی اینانلو: بعضی ها می گویند خبرنگاری عشق است، اما من معتقدم که “مرض” است! یک روز سیروس علی نژاد با من تماس گرفت از من خواست که یک مطلب راجع به کلاردشت بنویسم، من هم در پاسخ گفتم: ” سیروس! من تصمیم گرفتم که دیگر روزنامه نگاری نکنم”. ایشان هم گفتند: “خب هر طور راحتی” و گوشی را قطع کرد! همان شب، مطلب را برایش نوشتم. صبح که شد تلفن را برداشتم، تماس گرفتم. به محض اینکه سیروس گوشی را برداشت و صدای من را شنید گفت: “صبر کن، صبر کن، اون مرض رو من هم دارم! می دونم مطلب رو نوشتی!”

دو کیلو ناسزا

محمدعلی اینانلو: شایعه ای مبنی بر اینکه من شکار زده ام، برای من درست کردند. در ایلات و عشایر، شکار یک فضیلت محسوب می شود و اصلا، مردی که شکار نمی کرد فکر می کردند که مشکلی دارد. من با تفنگ بزرگ شدم. اما حالا بیش از هفده سال است که من به شکار نرفتم و شاید اولین شاهسونی باشم که تفنگ را زمین گذاشته، سال هاست که دیگر دل شکار کردن ندارم. حالا شما تصور کنید که برای من، چنین شایعه ای درست کنند و بدتر از آن، جوانان ما، بدون لحظه ای تفکر، این شایعه را پخش کنند!
تصورش را بکنید که حدود “دو کیلوگرم” برای من ناسزا ارسال شد! خودتان حساب کنید که هر کیلوگرم، چند ورق A4 می شود؟ و روی هر ورق A4 چند تا کامنت می توان نوشت؟

رفیق های بی معرفت و بد حساب

محمدعلی اینانلو: به نظر من اکثر مدیران رسانه ها، “رفیق های بی معرفت و بدحساب” ما محسوب می شوند. بد حسابند به این دلیل که حقوق و دستمزد بچه ها را به موقع پرداخت نمی کنند، و آنها را بیمه نمی کنند، بی معرفتند به این دلیل که وقتی یک خبرنگار، مطلبی انتقادی راجع به عملکرد یک نهاد، سازمان و یا فردی خاص می نویسد، این کار را به اتکای خبرگزاری و یا روزنامه ای که در آن مشغول به کار است انجام می دهد. در نتیجه، اگر هر کس عکس العملی نشان داد، باید آن روزنامه پشت آن خبرنگار بایستد و از او حمایت کند. در حالی که اینطور نیست و اصولاً اینگونه است که آنها، بلافاصله پشت خبرنگار را خالی می کنند. در نتیجه یک خبرنگارِ هیچ کاره می ماند و یک سازمان، وزارتخانه یا…

از مسئولین رسانه ای می خواهم که با معرفت و خوش حساب باشند، از مسئولین غیر رسانه ای هم می خواهم که انتقاد پذیر باشند.

محمدعلی اینانلو از سال ۱۳۴۲ فعالیت مطبوعاتی خود را آغاز نمود

مستند ساز رکورد دار

محمدعلی اینانلو: می‌توانم بگویم که من رکورددار برنامه‌های ایران‌شناسی در تلویزیون هستم و هزاران ساعت برنامه در این رابطه تولید کرده‌ام؛ در شبکه‌های 2، چهار، مستند و جام‌جم. حتی قدیمی‌ترین برنامه شبکه جام‌جم تحت‌عنوان «ایران، جهانی در یک مرز» متعلق به من است. من در این برنامه، این مملکت را به ایرانیان و مردم دنیا شناساندم.

جهانگردی به جای نفت

محمدعلی اینانلو: من حدود 12 سال پیش فیلم «جهانگردی به جای نفت» را ساختم که به تازگی برخی درباره این مساله حرف می‌زنند. من در آن زمان جهانگردی را به جای نفت پیشنهاد کردم که اگر گوش شنوایی بود، امروز با نفت بشکه‌ای 50 دلار به دست و پا نمی‌افتادیم و از لحاظ گردشگری پیشرفت زیادی کرده بودیم. اما علت اصلی اولویت داشتن گردشگری این است که کشور ما یکی از جوان‌ترین کشورهای دنیاست و 70 درصد جمعیت کشور ما، جوان‌ها هستند. در عین حال، افغانستان که همجوار ماست، بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر جهان است. من معتقدم که بیکاری، ام‌الفساد است. من دو پسر دارم و می‌دانم که اگر جوان‌ها بیکار باشند، ممکن است به تدریج به انحراف کشیده شوند.

مرد رسانه

محمدعلی اینانلو: من در اصل یک فرد رسانه‌ای هستم.  یعنی اگر من برنامه گردشگری را برای تلویزیون ساخته‌ام، به این دلیل بوده که با رشته‌ام در ارتباط بوده است. اگر در رشته تبلیغات کار کرده‌ام و هنوز هم عضو انجمن جهانی تبلیغات هستم، به این دلیل است که حوزه‌ای از رسانه است. اگر مؤسسه طبیعت را راه‌اندازی کرده‌ام، باز هم بخشی از آن به رسانه مربوط می‌شود.

صدای خاص

محمدعلی اینانلو: اولویت من، کار رسانه‌ای مکتوب است و خیلی هم بد نمی‌نویسم. من آشنایی زیادی با کامپیوتر ندارم و اخیراً بچه‌ها به من یاد داده‌اند چطور با تبلت کار کنم. چندی پیش، سایتی را دیدم که بهترین صداها را با مثال‌های عینی شناسایی و معرفی کرده بود. مثلاً نوشته بود که صدای بم زنانه چنین تعریفی دارد یا صدای سوپرانو، فلان تعریف و مختصاتی دارد. برای صدای «باس» یا بم مردانه هم تعریفی ارائه کرده بود و دو مثال برای آن معرفی کرده بود؛ محمدعلی اینانلو و محمد نوری.

محمد علی اینانلو

سینما و حاتمی کیا

محمدعلی اینانلو: با حاتمی‌کیا شرط کردم و گفتم که وقتی تو کارگردانی می‌کنی، من اجازه می‌خواهم که به فاصله یکی دو متر پشت سرت بایستم. او باز هم تأکید کرد که مشکلی ندارد من پشت سرش بایستم. در آن شرایط دیدم که این فرد در انتخاب جای دوربین و کارهای دیگر چقدر باهوش است. بعد از این‌که کارمان در فیلم ارتفاع پست تمام شد، حاتمی‌کیا از من پرسید که به چه نتیجه‌ای رسیدی؟ گفتم که من فیلم خودم را خودم کارگردانی نخواهم کرد. من ترجیح می‌دهم به‌عنوان مشاور در کنار کارگردانی مثل تو بایستم. وقتی علت را جویا شد، به او گفتم که سینما خیلی بی‌رحم است و من به این حد بی‌رحم نیستم.

مسافر ماشین باز

محمدعلی اینانلو: من در 30 سال گذشته، 4 میلیون کیلومتر در ایران سفر کرده‌ام. این یک ادعای بی‌حساب و کتاب نیست و کیلومتر شمارهای ماشین‌های من در این‌باره شهادت می‌دهند. من هر ماشینی را که می‌خرم، 400 هزار کیلومتر با آن رانندگی می‌کنم و اگر از بین نرفته باشد، از پرتگاه سقوط نکرده باشد یا سیل آن را نبرده باشد، آن را رنگ و تودوزی می‌کنم و در مزرعه‌ام می‌خوابانم. هنوز هم چند ماشین دارم که چنین وضعیتی دارند.
 من در کانادا خودرو اجاره کردم و تمام مناطق شرقی، غربی، شمالی و مرکزی این کشور را گشتم. هر کسی که به کانادا می‌رود، برای استراحت و تفریح می‌رود اما من در آنجا هم مثل ایران زندگی کردم.

کاشف خستگی ناپذیر..

محمدعلی اینانلو: مثلاً کلاردشت را من معروف کردم اما امروز از کلاردشت چیزی باقی نمانده است. حتی جنگل ابر را من برای نخستین بار معرفی کردم اما چاره‌ای هم نیست؛ این مملکت متعلق به جوان‌هاست و آنها باید بروند و مناطق مختلف کشور را ببینند. البته لازم است که محیط‌ زیست را ملاحظه کنند.  ما در کویر لوت چیزهایی کشف کردیم که برای نخستین بار در ایران کشف شد اما متأسفانه به آن‌ها توجه نشد.  از دانشگاه‌های آمریکا به من جواب دادند اما وقتی من گزارشی به فارسی و انگلیسی تهیه کردم و برای دانشگاه تهران، سازمان محیط‌ زیست و… فرستادم، هیچ‌کس به من نگفت عمو! خرت به چند من؟!

کویر گردی

محمدعلی اینانلو: من از جوان‌هایی که برای آف‌رود و تفریح به کویر می‌روند خواهش می‌کنم که برنامه‌ریزی‌شده به کویر بروند؛ اول به‌خاطر حفاظت از جان خودشان و بعد به‌خاطر حفظ طبیعت. قطعاً جوان‌ها باید از رانندگی در کویر لذت ببرند؛ همان‌طور که من هم زمانی‌که در پهنه کویر می‌افتم، از رانندگی لذت می‌برم اما کویر را خراب نمی‌کنم و طبیعت را شلوغ نمی‌کنم. حیواناتی که در کویر زندگی می‌کنند، حق حیات دارند و برعکس آن‌چیزی که می‌گفتند کویر لوت عاری از حیات است، من اثبات کردم که تا اعماق کویر لوت، حیات وجود دارد.

نیمرو روی سنگ

محمدعلی اینانلو: می‌گفتند که «گندم بریان» گرم‌ترین نقطه کره زمین است که البته یک سال هم گرم‌ترین نقطه زمین بود. من تا داخل گندم بریان رفتم، تخم‌مرغ را روی سنگ نیمرو کردم، خوردم و فیلمش را هم ثبت کردم.
یک نفر جنگل را دوست دارد و یک نفر کوهستان را می‌پسندد. همه‌جا هم زیباست.من به شخصه کویر را خیلی دوست دارم؛ گستردگی، عظمت، زیبایی، شب‌ها و ستاره‌های کویر باعث شده‌اند که کویر حالت عجیبی داشته باشد.

سمنان یک قاره است

محمدعلی اینانلو: دامغان هم کویر دارد، هم کوه دارد و هم جنگل دارد؛ در حالی‌که همه اینها به یکدیگر نزدیک هستند. یا حتی سمنان. شما در سمنان با گرمای 50 درجه مواجه می‌شوید اما زمانی‌که 20 دقیقه رانندگی می‌کنید، دمای هوا به 20 درجه می‌رسد. 20 دقیقه دیگر رانندگی می‌کنید و به جنگل می‌رسید و بعد از یک ساعت می‌توانید به دریا برسید. در کجای دنیا چنین چیزی می‌بینید؟ اگر مردم کشورهای دیگر بخواهند چنین مناظر طبیعی را ببینند باید قاره عوض کنند اما ما می‌توانیم همه این مناظر را در سمنان ببینیم.

شکار ممنوع

محمدعلی اینانلو: من شکارچی بودم اما 15 سالی است که به شکار نمی‌روم. علی‌رغم این‌که خودم شکارچی بودم و با شکار موافقم اما به شدت طرفدار این هستم که شکار برای 5 سال ممنوع شود. البته باید فروش 400 پروانه در سال ادامه پیدا کند و راهی پیدا کنیم که از کشتار حیوانات جلوگیری شود.

من کار و زندگی‌ام از یکدیگر جدا نیست. همه از می‌پرسند چه زمانی وقت می‌کنی به خودت برسی؟ من می‌گویم که تفریح من، کار من است و کار من تفریح من است؛ زندگی من، کارم است و کارم زندگی من است. متأسفانه همسرم فوت کرده اما تا زمانی‌ که زنده بود، با من همراهی می‌کرد.

محمد علی اینانلو

از آش شله قلمکار تا فسنجون

محمدعلی اینانلو: همه غذاها را راحت می‌خورم اما بعضی را به بعضی دیگر ترجیح می‌دهم. قورمه سبزی و فسنجان را خیلی دوست دارم. دنده کباب را هم خیلی دوست دارم اما نه بیشتر از یک بار در هفته. آشپز درجه یک هستم. آش شله قلمکار شیرازی درست می‌کنم که کار هر آشپزی نیست اما 48 ساعت برای آن زمان می‌گذارم.

خشم دریاچه ارومیه

محمدعلی اینانلو: دریاچه‌ی ارومیه ده‌ها سال صبر کرد و دید که آب‌هایش را بردند و با آن باغ سیب درست کردند و چه سیب­‌های درشتی هم به دست آوردند. حالا صبرش دارد تمام می­‌شود و می‌‌گوید شما آدم­‌ها به من آب ندادید. من این آب باقیمانده را در اختیار آفتاب می‌گذارم و تبدیل می­‌شوم به نمک. بعد باد را که با من دوست است خبر می­‌کنم و نمک ها را می‌‌نشانم روی همان سیب‌های درشت و همه‌ی این باغ هایتان را نابود می­‌کنم.سیستان زمانی انبار غله‌ی ایران بود و بعد از این‌که هامون­‌ها خشک شدند واردکننده‌ی گندم شد.

وصیت نامه زیبا و خواندنی محمدعلی اینانلو و محل دفنش

توصیف محمد علی اینانلو از مرگ:

مرحوم اینانلو پیش ازین گفته بود :«نه مطلقا از مرگ نمی‌ترسم، خیلی با آن آشنا هستم. یک بار هم مرده‌ام حدود ۱۷ سال پیش در لار، حادثه‌ای برایم پیش آمد. این دو دندان جلوی من را می‌بینی؟ مصنوعی است با پیچ‌گوشتی دندان‌هایم را شکستند تا بتوانند به من تنفس مصنوعی بدهند. تجربه عجیبی بود اما دوست دارم سالم بمیرم. «یک هو» یا همان یک دفعه خودمان.

وصیت کرده‌ام در کوه ابر شاهرود خاکم کنند. هنوز نمی‌دانم روی سنگ قبرم چه می‌نویسم. راجع به آن خیلی فکر کردم اما هنوز نمی‌دانم. شاید شعری از سهراب سپهری: به سراغ من اگر می‌آیید نرم و آهسته بیایید/ مبادا ترک بردارد چینی نازک تنهایی من».

این سخنان از اینانلو در کتاب «سنگ قبر» – نوشته پوریا تابان – به چاپ رسیده است و تابان پس از درگذشت محمد علی اینانلو آن را در اختیار خبرنگار قرار داد.

مصاحبه‌ای که مربوط به مرحوم اینانلو می‌شد، ۵ بهمن ماه سال ۸۶ انجام شد که او درباره مرگ جملاتی کوتاه نوشته بود. کتاب «سنگ قبر» ۲۳ آبان ماه ۹۴ رونمایی شد.

شایان ذکر است مرحوم اینانلو بنیان‌گذار روزنامه نگاری محیط زیست بود.دوست دوران تحصیل مرحوم اینانلو یعنی مهدی محسنیان‌راد که هم دانشکده ای وی بوده، با ابراز تاسف از درگذشت او، از سابقه‌ دوستی با این روزنامه‌نگار و آخرین باری که او را دیده است،میگوید

محسنیان راد این استاد دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات و رسانه، با ابراز تاسف از درگذشت اینانلو (مجری، مستندساز و کارشناس محیط زیست) اظهار کرد: اینانلو آدمی بود که به واقع به سرزمین ایران عشق می‌ورزید و دلشوره‌ی محیط زیست ایران را داشت.

او بیان کرد: اینانلو بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری محیط زیست به مفهوم تلویزیونی و رادیویی بود.محسنیان‌راد که در دوران تحصیلش با محمد علی اینانلو هم دانشکده بوده است، درباره آخرین دیدارش با مرحوم اینانلو یادآور شد:

آخرین صحبتم با ایشان به شب پخش مصاحبه‌ای برمی‌گشت که در دانشگاه سن‌دیگو به ارائه‌ی گزارش فرصت مطالعاتی درباره‌ی برج‌های تلگراف نوری پرداخته بودم. ایران گرد پرتجربه و کوشا، آقای اینانلو هیجان‌زده زنگ زدند و ضمن ارائه شواهدی از برج‌هایی دیگر، از برجی یاد کردند که در کوهستان‌های اردبیل واقع است و مردم محلی آن را «برج پیام» می‌نامند.

محسنیان‌راد در پایان گفت: مرحوم اینانلو قرار شد اطلاعاتی بیشتر به من بدهد و با یکدیگر در تماس باشیم، اما امروز خبر فوت او را شنیدم و بسیار متاسف شدم. خداوند ایشان را رحمت کند. آدمی بود که به واقع به سرزمین ایران عشق می‌ورزید و دلشوره محیط زیست ایران را داشت.

بازخوانی گفته‌های زنده‌یاد اینانلو در حوزه‌ گردشگری

«به‌عنوان یک فرد رسانه‌ای نسبت به شما مسئول و بدهکارم، چون ما آن‌قدر درباره‌ گردشگری نوشته‌ایم که شما ترغیب شدید، این کار را انجام دهید، اما ببخشید، دروغ گفتیم.»

این بخشی از سخنرانی «محمدعلی اینانلو» در جشنی است که ۷ سال پیش خطاب به راهنمایان تور مطرح کرد، مردی که در حین ایرانگردی و مستندسازی از طبیعت و حیات وحش ایران، موسسه‌ای آموزشی برای راهنمایان طبیعت راه‌اندازی کرد.

صدای گرمی داشت و اولین گزارشگر والیبال در رادیو بود، گزارش‌های او در بازی‌های آسیایی تهران (1974) نام‌اش را با والیبال پیوند زده. برای محیط زیست قلم میزد، آنچنان که محسنیان راد او را بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری محیط زیست به مفهوم تلویزیونی و رادیویی دانسته است.

اینانلو بعدها کوله‌بارش را بست و راهی سفر شد، همه جای ایران مقصد او بود. برای تلویزیون ایران مستندهایی می‌ساخت تا کشوری را که حتی از دیدگان مردمش پنهان مانده، به تصویر کشد.

آنچه در ادامه می‌خوانید بازخوانی گوشه‌ای از صحبت‌های مرحوم محمدعلی اینانلو درباره کاستی‌های گردشگری و آموزش‌های اکوتوریسم در ایران است، او صراحت کلام و نقد ظریف جزو خصوصیات بارزش محسوب می‌شد.

«من به‌عنوان فردی که آموزش‌هایی را به افراد علاقه‌مند دادم، نسبت به شما مسئولم و باید بگویم، آنچه ما در اختیار شما قرار می‌دهیم، اصلا کافی نیست. آنچه به شما نیاموخته‌ایم، به شما بدهکاریم و در مقابل، مسؤولیم و برای این موضوع از شما، راهنمایان تور عذر‌خواهی می‌کنم. ما به‌عنوان آژانس‌دار به شما بدهکار و نسبت به شما مسؤولیم و حق شما راهنمایان را ادا نمی‌کنیم.

به عنوان دولت نسبت به شما مسؤول و بدهکاریم، از این بابت که مدام به شما قول دادیم و حرف‌های مکرر زدیم و می‌دانستیم دروغ است و خجالت نکشیدیم، عذرخواهی می‌کنم. برای این‌که در برنامه‌های تلویزیونی گفتیم که این کارها شده‌اند، بشوند و می‌شوند که نشده‌اند، عذر‌خواهی می‌کنم. مسکن های موقت حتی اگر راست باشند برای راهنمایان کافی نیستند.

او این سخنان را ۷ سال پیش در جشن راهنمایان تور مطرح کرد.اینانلو به شدت قائل به تعامل سازمان‌های حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی و گردشگری بود و اعتقاد داشت: « اگر ایران در گردشگری دنیا سهمی ندارد، دلیل خیلی ساده‌ای دارد و آن هم نبودن مدیریت دولتی است. وضعیت طبیعت و میراث فرهنگی ما در حدی از افول است که به هیچ عنوان تحمل آزمون و خطا را ندارد و مشخص است که آزمون و خطایی در کار نخواهد بود.

مسئولان گردشگری ما وقتی درباره‌ گردشگری صحبت می‌کنند، منظورشان فقط گردشگری تاریخی و فرهنگی است، هنوز باورمان نشده است که می‌توان از طبیعت نیز درآمد کسب و اشتغال ایجاد کرد. یادمان باشد، ما جوان‌ترین کشور دنیا هستیم که نزدیک‌ترین همسایه‌ی آن، بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی مواد مخدر است و اگر چاره‌ای نی‌اندیشیم، معلوم نیست آینده‌ی جوانان ما چه می‌شود. اگر فکری نکنیم، 20 سال دیگر، کشوری فقیر و پیر خواهیم بود، پس به سمت تخصصی شدن گردشگری طبیعت پیش رویم و آن را به رسمیت بشناسیم.»

او در گفت و گویی در زمان ایجاد اداره کل طبیعت‌گردی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، گفت: «همیشه به‌عنوان یک عضو رسانه و فعال گردشگری و حتا گردشگر به مسؤولان انتقاد می‌کردم که جایگاه طبیعت‌گردی در کشور ما کم‌رنگ است و مسؤولان، گردشگری را بیشتر تاریخی و فرهنگی می‌دانند.

اصولا در گردشگری تا وقتی جوامع محلی همراه نباشند، نمی‌توان هیچ کار درستی را انجام داد و این جوامع هم وقتی همراه می‌شوند که بدانند منتفع می‌شوند، مثلا در روستای «بوانات» استان فارس، یک جوان روستایی به نام «عباس برزگر» به‌خاطر هوش و لیاقتی که به خرج داده و اتفاقا اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری آن منطقه نیز به آن اهمیت داده، حالا بهانه‌ی جذب گردشگر شده است.

«مازیار آل‌داوود» در روستای گرمه نیز نمونه‌ی موفق برای جذب گردشگر روستایی و عشایری است. زوج جوانی که در پارک ملی گلستان خانه‌ای را برای گردشگران آماده کرده‌اند، نیز مثال دیگری برای این موضوع است. اکنون وظیفه‌ی اداره کل طبیعت‌گردی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است که برای چنین افرادی تبلیغ کند و به کار آن‌ها بها دهد.

این نمونه‌ها برای روستای اورامانات هم می‌توانند الگو باشند و حتا به برخی عشایر مثل این روستاها می‌توان کمک کرد تا گردشگرانی را جذب کنند، در جلسه‌ای با رییس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد کردم با دادن آموزش و وام به برخی خانواده‌های عشایر مثل شاهسون‌ها که در پای قله‌ی سبلان زندگی می‌کنند، گردشگری عشایر رونق گیرد. در دیگر اقوام نیز مانند قشقایی‌ها و بختیاری‌ها این تجربه را می‌توان تکرار کرد.

کشور ما همسایه‌ بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی مواد مخدر است و اگر بپذیریم بی‌کاری، ام‌الفساد است این همسایگی، ما را در خطر قرار می‌دهد و باید اشتغال ایجاد کنیم و چون حوزه‌ی کاری ما گردشگری است، پس باید تلاش کنیم از این طریق اشتغال ایجاد کنیم.»