آشنایی با سندرمی به نام شلختگی و بی نظمی در خانه

آشنایی با سندرمی به نام شلختگی و بی نظمی در خانه

آشنایی با سندرمی به نام شلختگی و بی نظمی در خانه

حتما تا به حال شما هم در اطرافتان به افراد شلخته و نامنظم برخورد کرده یا حداقل در مورد آنها و کارهایشان چیزهایی شنیده اید یا حتی یکی از نزدیکان شما از دسته مردان یا کودک و نوجوانان شلخته و حتی زنان شلخته باشند، زنانی که خانه و زندگی نامرتب و کثیفی دارند و حتی به ظاهر و سر و وضع خود و بچه هایشان هم اصلا نمی رسند.

 

شلختگی تقریبا مساوی است با بی نظمی، اما شدید تر و بیشتر از بی نظمی خود را نشان می دهد؛ یعنی در واقع شلختگی بیشتر عادت به بی نظمی در چند امر یا همه امور زندگی است و بهتر است آن را در زندگی زیاد هم شوخی نگیریم.

 

 هیچ چیز را سر جای خودش قرار نمی دهد، داخل کیف دستی اش هم که به قول معروف بازار شام است؛ از دستمال ها و کاغذهای مچاله بگیر تا قبض های پرداخت نشده نیمه پاره و پول خردهای درهم و برهم و جعبه های خالی آدامس، هرچه فکرش را بکنید در آن پیدا می شود.

 

هیچ وقت لنگه دیگر جوراب خود را پیدا نمی کند، گاهی حتی مجبور شده است هنگام بیرون رفتن با عجله جوراب های لنگه به لنگه بپوشد به این امید که مجبور نیست جایی کفش هایش را از پا بیرون آورد!

 

 همسرش از دست او کلافه است، کم کم دارد عادت جمع و جور کردن وسایل او و جمع کردن ریخت و پاش هایش را ترک می کند و معتقد است نباید همیشه کارهای شخصی او را انجام دهد، اما روز به روز از او دورتر می شود و گاهی حتی از خستگی ناشی از دیدن آن همه کثیفی و ریخت و پاش و جمع کردن های مداوم در مورد ترک کردن او نیز فکر می کند.

 

 

شلختگی؛ ذاتی یا اکتسابی

تحقیقات مختلف نشان داده ردپایی از وراثت در شلختگی افراد وجود دارد؛ یعنی در بین افرادی که عمو و خاله و… شلخته ای داشته اما حتی با آنها روابط نزدیکی هم نداشته اند، شلختگی بیشتر از دیگران دیده شده، اما هنوز هیچ ژن مشخصی برای انتقال صفت شلختگی شناسایی نشده است.

 

دکتر فربد فدایی، روانپزشک در این باره نظر متفاوتی دارد و می گوید: ریشه مسائل مربوط به نظم و بی نظمی به دوران کودکی و سنین یک و نیم تا سه سالگی بر می گردد، در این سنین معمولا کودکان به مفهوم دسته بندی، طبقه بندی، رعایت نظم و زمان توجه پیدا می کنند و از طرف دیگر هم والدین در همین دوره زمانی احساس می کنند فرصت مناسبی برای آموختن قواعد و روش های زندگی اجتماعی از جمله نظم و ترتیب به کودک است.

 

وی می افزاید: آداب دستشویی رفتن در این دوره به کودک آموخته می شود که اگر با ملایمت و با توجه به شرایط کودک انجام شود و او مورد تنبیه و سرزنش قرار نگیرد باعث یادگیری نظم و ترتیب در کودک می شود، اما کوشش بیش از حد و سختگیری فراوان برای این که کودکان حتما در همین سنین آداب دستشویی رفتن و به دنبال آن نظم و ترتیب را یاد بگیرند دو واکنش متفاوت را به وجود می آورد؛ اولین واکنش عبارت است از این که فرد به صورت انفعالی حالت پذیرش بی قید و شرط تمام دستورات بزرگسالان را پیدا می کند و برای رعایت خوشنودی آنها به صورت افراطی نظم و ترتیب را رعایت خواهد کرد که نمونه آن افراد وسواسی هستند یا واکنش دیگری که ممکن است در این کودکان به وجود آید عبارت است از بی توجهی کامل به نظم و ترتیب که به شکل شلختگی در می آید.

 

بنابراین می توانیم بگوییم پایه رعایت نظم به صورت طبیعی یا نظم وسواس گونه یا برعکس، شلختگی، در همان دوران یک و نیم تا سه سالگی گذاشته می شود، اما آموزش مداوم از طریق مربیان، اعضای خانواده و رسانه های گروهی هم در تغییر عادت های نظم یا بی نظمی بی تاثیر نیست.

 

انواع شلخته ها

بعضی از افراد شلخته فقط ظاهر نامرتبی دارند، بعضی ها هم ظاهر مرتب داشته ولی زندگی شلخته و نامنظمی دارند و بعضی از افراد هم در همه زمینه های زندگی اعم از ظاهری و بهداشت فردی، رعایت زمان و در زمینه فکری و ذهنی شلخته هستند؛ این افراد همان کسانی هستند که شلختگی تا صفحه رایانه شان نیز پیشروی کرده و می بینیم صفحه اصلی رایانه آنها پر از عکس ها و فایل هایی است که به طور نامرتب چیده شده و حتی خود فرد نمی داند آنها را برای چه آنجا جمع کرده است.

 

کارشناسان در این زمینه افراد بی نظم و شلخته را دسته بندی نیز کرده اند: دسته اول توده درست کن ها هستند که وسایل مهم تر را که باید در دسترس شان باشد بالای انبوهی از وسایل روی هم ریخته می گذارند.

 

دسته دوم، شلخته های مخفی کار هستند که در ظاهر به نظر می آید آدم های مرتب و منظمی هستند، اما در واقع آنها تمام وسایل را درون کشوها و کمد ها می چپانند. دسته سوم، ریخت و پاش کننده ها هستند؛ افرادی که هر چیزی را در هر جایی که دوست دارند، می اندازند که اصولا آدم های فراموشکاری اند و هیچ وقت وسایل خود را به تنهایی نمی توانند پیدا کنند. دسته دیگر هم افرادی هستند که اجازه می دهند چند روز خانه یا اتاقشان به هم ریخته و نامرتب باشد و بعد از چند روز همه آن به هم ریختگی ها را تمیز و مرتب می کنند.اما بهتر است بدانید بدترین نوع شلختگی، متعلق به افرادی است که بهداشت شخصی خود را رعایت نمی کنند.

 

کاهش روابط اجتماعی با رعایت نکردن بهداشت شخصی

برایش مهم نیست به طور منظم و زود به زود به حمام برود و خود را نظافت کند، بوی بد عرق و حتی بوی دهانش از فاصله دور هم دیگران را آزار می دهد، در محل کار همه همکاران از او فاصله می گیرند و حتی گاهی همین شلختگی و رعایت نکردن بهداشت فردی باعث می شود مورد تمسخر و بی احترامی قرار گیرد، اما آنچنان کوشش نمی کند که خود و عادت هایش را تغییر دهد.

 

علاوه بر این که شلختگی و بی نظمی در محیط کار می تواند تحقیر و تمسخر از سوی همکاران را به دنبال داشته باشد، همچنین باعث بی اعتمادی مافوق به فرد نامنظمی می شود که کارهایش را به موقع انجام نمی دهد. این بی اعتمادی اعتبار حرفه ای فرد را زیر سوال می برد و در نتیجه در پست های مهم و کلیدی از این افراد استفاده نمی شود و همین موجب کاهش اعتماد به نفس آنها خواهد شد.ضمن تمام این مشکلات عنوان شده برای فردی که بهداشت شخصی خود را رعایت نمی کند و در یک کلام شلخته است، کم کم دوستان این افراد هم از اطراف او پراکنده می شوند و دوستی خود را به دلیل آزاری که از رفت و آمد با آنها متحمل می شوند، قطع می کنند.

 

البته گاهی نقش های اجتماعی می تواند افراد شلخته را مجبور به رعایت بعضی چیزها کند؛ به عنوان مثال کسی که مدیر عامل یک شرکت بزرگ بوده و ناچار است با ظاهر آراسته در محیط کارش ظاهر شود، ولی وقتی وارد دنیای فردی خودش یعنی خانه می شود، باز خود واقعی اش بروز می کند و رفتارهای شلخته وارش را ادامه می دهد.

 

راه های درمان و مقابله با شلختگی

معمولا افراد نامرتب و بی نظم خود قبول ندارند که شلخته هستند و فکر می کنند همان کاری که آنها انجام می دهند درست است، اما زمانی که در زندگی به مشکل برمی خورند ممکن است به رفع آن فکر کنند و در مواردی هم خانواده و اطرافیان، فرد را مجبور به حل مشکل شلختگی اش می کنند، اما بهتر است در قدم اول خود فرد بخواهد از این وضع خلاص شود و آگاهانه سعی در بهبود وضعش داشته باشد. ثابت شده است که اگر کسی نخواهد، درمان ها و روش های مختلف نتیجه ای نخواهد داد.

 

در زندگی های مشترک زن و شوهر می توانند با تنظیم یک قرارداد بین خود به حل این مشکل بپردازند. همسر فرد در این حالت تعهد می دهد در مواقع لزوم در مورد انجام کارها به فرد یادآوری و او را یاری کند، اما همسر فرد شلخته در این مرحله باید بداند حداقل رفتار را از همسر خود انتظار داشته باشد و نخواهد تمام کارها از همان ابتدا به نحو مطلوب انجام شود.

 

همچنین وی نباید خود در گوشه ای بایستد و فقط با پیام های کلامی، فرد را به انجام کارهای مختلف تشویق کند. این که ما فقط از کسی بخواهیم مثلا فلان کار را انجام دهد، نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت، در درمان شلختگی بهتر است از اصل جلوگیری از بروز رفتار استفاده کنیم؛ یعنی اصلا نگذاریم رفتار نادرست انجام شود. پس لازم است مدتی روی رفتارهای فرد نظارت داشته باشیم.

 

به حداقل رفتار اصلاح شده باید پاداش تعلق گیرد و همسر باید نشان دهد متوجه آنهاست. پیام هایی مثل خونه امروز چقدر تمیز شده یا تو چقدر امروز آراسته ای نشان دهنده این است که تلاش های فرد در جهت اصلاح رفتار دیده می شود و همچنین می توان جدولی از تغییرات رفتاری تهیه کرد تا خود شخص بداند در چه مواردی و به چه میزانی تغییر کرده است و وقتی شاهد این تغییرات مثبت باشد، برای ادامه راه راغب تر خواهد شد.

 

یکی از کارهایی که در برخورد با این افراد باید بشدت از آن اجتناب کرد، استفاده از پیام های کلامی است، زیرا ممکن است تاثیر کاملا برعکسی در فرد ایجاد کند. پیام کلامی تند مثلا تو بازم لباست رو اینجا انداختی ، لحن نامناسب، پرخاشگری، تحقیر، تمسخر و تندی کردن تاثیر بسیار منفی در اصلاح رفتار فرد خواهد گذاشت.

 

در بعضی افراد زمان لازم برای تغییر رفتارها طولانی تر و در بعضی کوتاه تر است، انجام این تمرینات به صورت منظم، مشکل شلختگی را در ۹۰درصد افراد حل می کند، ولی گاهی در مورد بعضی افراد که ریشه رفتارشان در کودکی بوده و به دلایل خاصی تثبیت شده است، نیاز به روانکاوی و تکنیک های خاصی است تا درمان موفق به طور کامل انجام پذیرد.

 

تاثیر شلختگی بر روابط همسران

به طور معمول شلختگی و رعایت نکردن نظافت شخصی در روابط زناشویی افراد مشکلاتی را به وجود می آورد که مهم ترین آن کاهش میل همسر به برقراری رابطه است که این سردی جنسی بتدریج از دفعات برقراری رابطه زناشویی می کاهد یا باعث شکل گیری روابط عاری از شور و شوق و از سر اکراه خواهد شد و ممکن است به جدایی کامل همسران نیز بینجامد.

 

دکتر معصومه حاتمی، روان شناس در گفت وگو با چاردیواری می گوید: به طور کلی افراد سه دسته هستند؛ افراد بصری که قدرت دیداری قوی دارند و افراد سمعی که قدرت شنیداری قوی دارند و افراد لمسی که خیلی رمانتیک و احساساتی اند.

 

افراد بصری در مقابل همسران شلخته و نامرتب بیشترین آسیب را نسبت به افراد دیگر گروه ها می بینند. وی می افزاید: تحقیقات نشان داده است این مساله که هر یک از همسران در خانه به ظاهر و نظافت شخصی خود اهمیت ندهند و فقط در مقابل افراد دیگر بجز همسر خود را مرتب و منظم و تمیز نشان دهند، طرف مقابل شان را آزار می دهد.

 

دکتر حاتمی می افزاید: این که لباس خانم در خانه نامرتب و نامنظم باشد و حتی به تلفیق رنگ های لباسش هیچ اهمیتی ندهد، بوی پیازداغ دهد یا آقا لباس نامرتب و کثیف در خانه بپوشد به بهانه این که دیگر بعد از گذشت چند سال از زندگی مشترک خود این حرف ها را با هم ندارند، اثرات بسیار مخربی روی روابط همسران و زندگی مشترک آنها می گذارد.

 

این خطر در مورد افراد بصری بیشتر دیده می شود. وقتی فرد در اجتماع با افرادی که به ظاهر خود می رسند برخورد می کند و در خانه با همسری روبه رو می شود که ظاهری شلخته و گاهی حتی کثیف دارد، اولین زنگ خطر در خانواده به صدا درمی آید و فرد قوای دیداری اش را در فیلم ها و فضای مجازی، اینترنت، ماهواره یا بدتر از همه در روابط موازی ارضا می کند.

 

دکتر حاتمی به همسران توصیه می کند شلختگی را در زندگی جدی بگیرند و درصدد رفع آن برآیند، چرا که می تواند به راحتی پایه های یک زندگی را بلرزاند و باعث شود زندگی مشترک به طلاق عاطفی منجر شده یا حتی در نهایت به طلاق ثبتی نیز ختم شود.

 

پس زن و شوهری می توانند زندگی عادی و موفقی داشته باشند که به بهانه صمیمیت، کیفیت روابط را زیر سوال نبرند و همیشه برایشان مهم باشد که از هر نظر مورد تائید دیگری باشند.

 

ردپای مشکلات روانی در شخصیت بعضی از شلخته ها

گاهی اوقات شلختگی، بی نظمی و نامرتبی های افراد نه مربوط به ذات آنهاست و نه محصول مشاهده و یادگیری از اطرافیان، بلکه نشانه مشکل دیگری در وجود فرد است.

 

خانم خانه داری که از اول زندگی بسیار منظم بوده است، اما دیگر نه به وضع ظاهری خود می رسد و نه به خانه و زندگی، ظرف های نشسته اش روزها در سینک ظرفشویی باقی می ماند، مقدار زیادی خاک روی همه اثاث خانه نشسته و در یک کلام کثیفی از سر و روی خود و خانه اش می ریزد، ممکن است مشکل خیلی جدی در زندگی اش داشته باشد که به این صورت خود را نشان می دهد یا ممکن است افسردگی داشته باشد یا از بی توجهی دیگر اعضای خانواده به خود رنج می برد.

 

دکتر فربد فدایی، روانپزشک درباره بعضی از مشکلات روانی که خود را به صورت شلختگی نشان می دهد، می گوید: ما بیشتر از همه در بیماری وسواس این حالت را می بینیم. برای نمونه خانمی که از شدت وسواس نظافت هر بار حمام رفتن اش پنج، شش ساعت طول می کشد، ممکن است به صورت واکنشی به حمام نرود، چون می داند هر بار حمام رفتن با چه سختی و مشقتی همراه است، یعنی گاهی اوقات به صورت تناقض آمیزی در افرادی که دچار بیماری وسواس های شدید نظافت هستند، می بینیم به طور کامل نسبت به نظافت خود بی توجه می شوند.

 

وی می افزاید: همچنین در نوعی از بیماری شدید روانی به نام اسکیزوفرنیا دیده می شود شخص اصلا به بهداشت و نظافت خود اهمیت نمی دهد، سال ها لباس زیر خود را عوض نمی کند یا مدت های زیادی یک لباس را می پوشد و حتی وقتی اطرافیان، او را مجبور به حمام رفتن و نظافت خود می کنند با همان لباس های خودش زیر دوش می رود و بیرون می آید که البته با دارودرمانی و بهبود بیماری روانی، مشکل شلختگی و نامرتبی آنها نیز بهبود پیدا می کند و می توانند به صورت افراد طبیعی در آیند.

 

دکتر فدایی همچنین به افسردگی در نوجوانان و تاثیر آن بر بی نظمی و شلختگی اشاره می کند و می گوید: گاهی نوجوانانی که دچار افسردگی می شوند به صورت عجیب و اغراق آمیزی دچار بی نظمی در کارها می شوند و نمی توانند کارهایشان را بموقع انجام دهند و آنها را به تعویق می اندازند یا فراموش می کنند، حاضر نیستند اتاق خود را مرتب کرده و حتی قبول نمی کنند دیگران این کار را برای آنها انجام دهند، حتی به سر و وضع و نظافت خود هم نمی رسند و والدین ممکن است به اشتباه فکر کنند این نوجوان حالت خصومت و لجبازی دارد در حالی که در بیشتر موارد این مسائل نشانه های ابتلای نوجوان به افسردگی است.

 

وی می افزاید: همچنین در بقیه موارد بویژه زمانی که فرد ناگهان دچار بی نظمی و شلختگی می شود و از ابتدا نامرتب نبوده است هم باید به دنبال یک یا چند مشکل شخصی یا روانی در او بود و نسبت به درمان آن مشکلات اقدام کرد.

 

مردان شلخته ترند یا زنان؟

تجربه و تحقیقات نشان داده است تعداد مردان شلخته بسیار بیشتر از زنان شلخته است که البته این مساله از نقطه نظر روان شناسی تربیتی قابل اثبات است. دکتر فربد فدایی، روانپزشک در این باره می گوید: با توجه به نحوه تربیت دختران و پسران در خانواده، ما معمولا می بینیم به دختران بیش از پسران رعایت نظم و ترتیب و قوانین و مقررات آموزش داده می شود و به طور معمول دختران در خانه باید کارهای شخصی خود را خودشان انجام دهند، اما متاسفانه در مورد پسرها معمولا مادرها خودشان این کارها را انجام می دهند.

 

وی می افزاید: همچنین در مورد رعایت نظم در ساعات رفت و آمد ها هم همین مساله مطرح می شود؛ یعنی دختران حتما باید سر ساعت معینی در منزل باشند، اما به طور معمول در مورد پسرها چنین سختگیری اعمال نمی شود و نتیجه آن می شود که بعد ها با مردانی مواجه می شویم که نوعی حالت بی نظمی و بی برنامگی در کارشان است و با زنانی که می خواهند به طور مرتب و صحیح کارهای زندگی را انجام دهند و طبیعی است که در این مورد بین آنها اختلاف به وجود می آید.

 

دکتر فدایی به والدین توصیه می کند به پسرها هم از همان آغاز به اندازه دخترها نظم و ترتیب را آموزش دهند و به آنها مرتب یادآوری کنند وظیفه زنان نیست که تمام کارهای شخصی آنها و کارهای خانه را انجام دهند، بلکه مردها نه تنها باید کارهای شخصی خودشان را انجام دهند، بلکه باید در انجام امور خانه هم با همسر خود همکاری کنند.

 

شخصیت وسواسی روی دیگر شلختگی

شاید فکر کنید کسانی که شخصیت وسواسی دارند نقطه مقابل افراد شلخته هستند و هرچقدر که شلخته ها نامرتب و بی برنامه هستند، وسواسی ها برعکس تمیز و مرتب و منظم هستند.

 

اما دکتر فربد فدایی، روانپزشک در این باره می گوید: گاهی با افرادی روبه رو هستیم که با وجود این که می توانند خیلی از کارها را بخوبی انجام دهند اما اهمال کاری می کنند؛ مثل دانشجویانی که به بهانه بهتر انجام دادن کار، پایان نامه خود را مرتب به بعد موکول می کنند و این نشان دهنده شخصیت وسواسی است. البته بیماری وسواس با شخصیت وسواسی متفاوت است.

 

دکتر فدایی می افزاید: شخصیت های وسواسی افرادی آرمانگرا و کمال طلب هستند که فکر می کنند هر کاری را باید به بهترین صورت انجام دهند، به همین دلیل انجام دادن کارها برایشان دشوار می شود و گاهی اوقات می خواهند با به تعویق انداختن کارها خودشان را از فشار زیاد آن رها کنند که در این مورد راهنمایی های یک مشاور، پدر و مادر یا حتی یک دوست می تواند به آنها کمک کند کارهایشان را به درستی انجام دهند.

جدیدترین مطالب سایت