فتق دیسک کمر چیست؟ پیشگیری و درمان آن

فتق دیسک کمر چیست؟ پیشگیری و درمان آن

درد دیسک کمر عموما کم کم شروع شده و در حین نشستن و پاشدن، در شب ها، هنگام سرفه، عطسه و یا خندیدن و یا خم شدن و یا راه رفتن بیش از حد درد شدیدتر می شود.

دیسک کمر یک بالشتک های لاستیکی بین استخوان های مهره بوده که دور نخاع می پیچند. هر دیسک یک کپسول صاف و گرد است که حدود 1 اینچ قطر و یک چهارم اینچ ضخامت دارد. دیسک ها بشکلی محکم بین ستون فقرات قرار گرفته و توسط رباطهای متصل کننده استخوان های نخاع به هم پیوسته می شوند. بعضی اوقات از دیسک کمر به عنوان وسیله ای برای جذب فشار و شک یاد می شود. با گذشت زمان و افزایش سن این دیسک ها ضعیف تر و آسیب پذیر تر می شوند.

 

علایم فتق دیسک کمر کدام اند؟
امکان ابتلا به فتق دیسک کمر بدون اطلاع از آن و ظاهر شدن هر علامتی وجود دارد. گاهی اوقات دیسک های فتقی که هیچ علامتی از خود نشان نداده اند را می شود با عکسبرداری مشخص نمود. اما بعضی از دیسک های فتقی علامت داشته و علامت آنها درد می باشد. بیشتر دیسک های فتقی در پایین کمر خود را نشان می دهند، هرچند که امکان فتق دیسک های گردن هم وجود دارد. شایع ترین علایم فتق دیسک ها شامل:

درد دست ها و پاها – اگر فتق دیسک شما درپایین کمر باشد، عموما شدیدترین میزان درد در باسن، ران و ماهیچه ساق پا خود را نشان می دهد. همچنین این درد ممکن است بخش هایی از پارا نیز شامل شود. اگر دیسک شما در ناحیه گردن دچار فتق شده باشد، عموما در در ناحیه شانه و دست شدیدتر می باشد. این درد عموما هنگام عطسه، سرفه و یا تکان دادن ستون فقرات بیشتر می شود.
بی حسی و یا سوزن سوزن شدن – افراد مبتلا به فتق دیسک کمر عموما احساس بی حسی و سوزن سوزن شدن در بخشی از بدن که تحت تاثیر فتق می باشد، دارند.
ضعف – ماهیچه هایی که در رابطه با دیسک هستند، ممکن است ضعیف شوند. این ضعف ماهیچه ها می تواند باعث عدم تعادل و تلوتلو خوردن شود.

 

 

چه چیزی باعث فتق دیسک کمر می شود؟
هرچند یک ضربه خارجی شدید می تواند باعث آسیب دیدگی دیسک کمر شود اما مشکلات مربوط به دیسک کم اغلب درنتیجه فرآیند افزایش سن می باشد، هرچه سن بالاتر می رود این دیسک ها آب درون خود را از دست داده و خشک تر شده و در برابر شکستگی آسیب پذیر می شود. همچنین فعالیت های متعادل روزانه همچون اشتباه بلندکردن اجسام سنگین، کشیدگی بیش از حد بدن هنگام ورزش و یا افتادن و لیز خوردن روی یخ می باشد. بعضی از اوقات دیسک افراد بدون هیچ دلیل خاصی دچار ورم، پارگی و یا خوردگی می شود.
عواملیکه خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، کدام اند؟

 

فاکتورها و عواملیکه خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهند، شامل:

وزن – چاقی و وزن زیاد بدن باعث فشار بیش از حد برروی کمر می شود.
شغل – افرادیکه شغلی طاقت فرسا و پرفشار (از نظر جسمی) دارند در خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات مربوط به بافت اسکلتی همچون کمردرد و فتق دیسک کمر هستند. بند کردن، هل دادن، کشیدن و خم شدن مکرر می تواند خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
ژنتیک – بعضی از افراد با استعداد ابتلا به فتق دیسک کمر بدنیا می آیند و به نوعی فتق دیسک کمر را به ارث می برند.

 

عوارض ابتلا به فتق دیسک کمر
نخاع شما در تمام طول حفره ستون فقرات شما گسترش نمی یابد. دقیقا زیر کمر شما، نخاع به گروهی از ریشه های عصبی که به دم اسب مشهور بوده و شبیه دم اسب هستند، تقسیم می شود. بطور بسیار نادر، فتق دیسک کمر می تواند باعث فشردگی دم اسب شود، در این موارد برای پیشگیری از ضعف و یا ازکارافتادگی دائمی نیاز به جراحی اورژانسی می باشد. در صورت مشاهده هریک از موارد زیر سریعا به اورژانس مراجعه نمایید:

درد شدید شده – درد، بی حسی و یا ضعف ممکن است تا حدی زیاد شده که شما نتوانید کارهای عادی روزانه تان را انجام دهید.
اختلال عملکرد مثانه و یا روده – افراد مبتلا به سندرم دم اسب ممکن است دچار بی اختیاری شده و یا حتی با یک مثانه پر قادر به ادرار کردن نباشند.
بی حسی زینی – در این مشکل پیشرونده کاهش و از دست دادن حس در نواحی مربوط به زین همچون باسن، دور مقعد و پایین پا رخ می دهد.

 

روش های تشخیص ابتلا به فتق دیسک کمر
تشخیص فتق دیسک مهره توسط پزشکان به کمک بررسی تاریخچه بیمار و توجه به نشانه‌ها و علائمی که بیمار بیان می‌کند و همچنین با انجام معاینه بالینی امکان پذیر است. روش‌های غیر بالینی دیگر برای اثبات تشخیص لازم است.

رادیوگرافی – هرچند انجام پرتونگاری ساده کمک زیادی به تشخیص فتق دیسک نمی‌کند٬ اما روش مناسب و لازم برای موارد مشکوک است. همچنین یرای رد کردن تشخیص بیماری‌ها و ضایعات دیگر کمک می‌کند.
سی تی اسکن – مقطع نگاری کامپیوتری کمک کمی در تشخیص فتق دیسک دارد و برای بررسی قطر کانال نخاع و ضایعه همراه مفید است.
ام آرآی – تصویرسازی تشدید مغناطیسی یکی از بهترین امکانات تشخیصی در فتق دیسک است این روش می‌تواند ریشه‌های عصبی و نخاع و بافت‌های اطراف را بخوبی نشان داده و تغییرات را ثبت کند. در نمای T2 فتق دیسک نمایان می‌گردد.
میلوگرافی – در میلوگرافی با تزریق ماده رنگی مخصوص به فضای مغزی-نخاعی و پرتونگاری همزمان٬ می‌توان ریشه‌های عصبی و فتق دیسک را مشخص کرد. با متداول شدن ام آرآی استفاده از این روش تقریباً منسوخ شده‌است.
آزمایش انتشار عصب – بررسی توان انتشار عصبی و الکترومیوگرافی عضلات٬ در تشخیص فتق دیسک و یافتن ریشه گرفتار شده کمک کننده‌است.

 

درمان دیسک کمر
درمان محافظه کارانه برای فتق دیسک کمر عموما شامل اجتناب از موقعیت های دردناک، پیروی از تمرینات از پیش برنامه ریزی شده و داروهای ضددرد برای کاهش شدت بیماری بوده و حدودا از هر 10 نفر که این موارد را رعایت می کنند 9 نفر در شدت بیماری بهبود پیدا می کنند.

 

درمان دارویی دیسک کمر

داروهای مسکن در دسترس – اگر درد شما معمولی می باشد، پزشکتان احتمالا به شما مصرف داروهای در دسترس (OTC) همچون ایبوپروفن و یا ناپروکسن را پیشنهاد می نماید.
مخدرها – اگر درد شما با مصرف داروهای مسکن در دسترس بهبود پیدا نکرد، ممکن است پزشکتان از داروهای مخدر دار برای بهبود درد شما استفاده نماید.
داروهای درد اعصاب (Nerve pain medications) – داروهایی از قبیل گاباپنتین، پرگابلین، دولکستین، آمیتریپیتلین و … بعضی اوقات برای بهبود درد ناشی از آسیب دیدگی اعصاب به شما کمک می نماید. از آنجاکه این داروها اثرات جانبی کمتری نسبت به داروهای مخدر دارند، عموما بیشتر از آنها استفاده می شود.
آرام کننده های ماهیچه – در صورتیکه دچار گرفتگی عضلانی نیز باشید، از این داروها برای شما استفاده می شود. سرگیجه یکی از اثرات جانبی معمول این داروها می باشد.
تزریق کورتیزون – کورتیکواستروئیدهای مهارکننده التهاب ممکن است بوسیله تزریق مستقیم به نواحی اطراف اعصاب ستون فقرات استفاده شود. تصویربرداری از ستون فقرات به هدایت بهتر سوزن کمک می نماید. بعضی اوقات از داروهای استروئیدی خوراکی برای کاهش ورم و التهاب استفاده می شود.

 

درمان بوسیله تراپی
درمانگران فیزیکی (Physical therapists) به شما موقعیت ها و ورزش هایی یاد می دهند که برای کاهش درد دیسک فتقی شده شما مناسب می باشد. یک فیزیوتراپیست ممکن است به شما درمان زیر را نیز توصیه نماید:

سرد و گرم کردن
کشش
اولتراسوند
تحریک الکتریکی
استفاده کوتاه مدت از حمایت کننده ها برای گردن و کمر

 

درمان جراحی فتق دیسک کمر
تعداد کمی از افرادیکه فتق دیسک کمردارند، برای درمان نیاز به جراحی دارند. پزشک شما در صورت شکست درمان های محافظه کارانه (عدم هیچگونه بهبود پس از شش هفته) برای شما درمان جراحی پیشنهاد نماید. همچنین در شرایط زیر نیز درمان جراحی پیشنهاد می گردد:

بی حسی و یا ضعف
مشکل در ایستادن و یا راه رفتن
از دست دادن کنترل مثانه و روده
در اکثر اوقات جراحان فقط قسمت بیرون زده ریسک را خارج کرده و در موارد نادر اقدام به برداشتن کل دیسک می نمایند. در موارد نادر، ممکن است جراح شما پیشنهاد به استفاده از دیسک مصنوعی نماید.

 

درمان های خانگی دیسک کمر
استفاده از داروهای مسکن در دسترس همچون بروفن و ناپروکسن، استفاده از پک های سرد و گرم و همچنین اجتناب از استراحت بیش از حد در رختخواب به بهبود فتق دیسک کمر کمک نموده و جزء درمان های خانگی محسوب می شود. برای حدود 30 دقیقه درحالتی راحت استراحت کرده و سپس برای یک پیاده روی کوتاه مدت و یا انجام کارهای سبک اقدام نمایید. در طول دوره درمان از فعالیت هایی که درد شما را بدتر می نماید، اجتناب کنید.
پیشگیری از فتق دیسک کمر

 

برای پیشگیری از فتق دیسک کمر:
ورزش کنید– تقویت ماهیچه های تنه به ثبات ستون فقرات کمک می نماید.
قرار گرفتن در وضعیت مناسب – وضعیت مناسب فشار برروی دیسک و ستون فقرات را کاهش می دهد. هنگام نشستن بخصوص در دوره های طولانی مدت پشت خود را صاف و تراز نگه داشته و قوز نکنید. هنگام برداشتن اجسام سنگین فشار را برروی پاهای خود وارد کنید، نه بر کمر خود.
تناسب اندام – وزن اضافی باعث فشار بیش از حد برروی ستون فقرات و دیسک ها شده و حفظ تناسب اندام به شما در پیشگیری از ابتلا به دیسک کمر کمک می نماید.

 

گردآوری : فراناز

جدیدترین مطالب سایت