در این قسمت از فراناز چگونگی برنامه ریزی برای امتحانات خرداد ماه را به شما یاد میدهیم. تا کمتر از یک ماه دیگر امتحانات نهایی در ماه خرداد شروع می شود و ثمره سال تحصیلی کـه گذرانده اید را برداشت خواهید کرد. حال چگونه میتوان برای درس خواندن دراین ماه پر استرس برنامه ریزی کرد؟ امروز چند استراتژی مفید و کاربردی رابه شـما می آموزیم. با مجله فراناز همراه باشید.
با توجه بـه نقاط ضعف و قوت خود برنامه ریزی کنید و بجای مرور مباحثی کـه بـه آنها تسلط دارید، سراغ بخشهایي بروید کـه کمتر بـه آنها مسلط هستید. اگر درسی را هنوز نخوانده اید و تمرین هایش را حل نکرده اید، یک روز مانده بـه امتحان، سراغ همه ی کتاب نروید.
حالا کـه وقت خواندن تمام نکتههاي کتاب را ندارید، باید با کمک آزمونها و تمرینهاي درس بفهمید کـه کجای کار هستید و چـه چیزهایي را باید بادقت بیشتری بخوانید. وقتی تمرینها را حل کنید، متوجه میشود کـه در چـه قسمتهایي مشکل بیشتری دارید و با این خودآزمایی ها، بـه نقاط قوت و ضعف تان بهتر پی می برید. پس در نخستین قدم سراغ تمرینها بروید و بعد روی خواندن بخشهاي یکه تسلط کمتری بر آنها دارید، تمرکز کنید.
بازخوانی بخشهایي از کتاب کـه اطلاعاتشان رابا شک و تردید بخاطر میآورید، قدم دوم اسـت. برای بکار بستن این تکنیک، باید اول با ترس هایتان رو بـه رو شوید و پیش از آنکه سر جلسه امتحان حاضر شوید، ترس هایتان رابا مطالعه بخشهاي مبهم از بین ببرید.
برای مثال، اگر پنج صفحه را خوانده اید، اما فکر میکنید یک صفحه اش خوب در ذهنت ان ننشسته، باید بار دیگر سراغش بروید. برای این کـه اضطرابتان در جلسه امتحان را کم کنید، باید از تکنیک تهاجمی و نه دفاعی استفاده کنید. درواقع شـما باید بـه مطلبی کـه مطمئن نیستید آنها را خوب یاد گرفته اید یا نه، حمله کنید، نه این کـه اجازه دهید آن مطلب در جلسه امتحان بشما حمله کند و ذهنت ان را آشفته کند.
پس در دومین قدم، سراغ بخشهایي بروید کـه ذهنت ان را مشغول کرده اند و آنها را یکبار دیگر مرور کنید تا اعتماد بـه نفستان بیشتر شود. اگر قبل از هر امتحان اینکار را عملی کنید، مثل گذشته و بخاطر مضطرب بودن، آموخته هایتان را فراموش نمی کنید ودر پایان ترم، نتیجه بهتری می گیرید.
پیش از آنکه برای درس خواندن برنامه ریزی کنید، بـه شرایط زندگی و روحیاتتان نگاهی بیندازید و برنامه ریزی راکه نمیتوانید برایش ضمانت اجرایی قائل شوید، انجام ندهید. هیچوقت برنامهاي نریزید کـه توان انجام دادنش را ندارید. اگر پیش از این هرگز بیشتر از سه ساعت در روز نخوانده اید، حتی درصورت تلنبار شدن درسهاي نخوانده روی هم نباید برای شش ساعت درس خواندن در روز برنامه ریزی کنید.
بهترین راه این اسـت کـه با توجه بـه سابقه قبلی تان برنامه ریزی کنید و هرروز تنها یک ربع بـه ساعات مطالعه تان اضافه کنید. گذشته از این، اگر خودتان میدانید اهل صبح زود بلندشدن نیستید و شبها یادگیری بهتری دارید، از روش همکلاسی هایتان برای درس خواندن استفاده نکنید. شـما نباید درست در روزهاي قبل از امتحان ها، سنگی را بردارید کـه میدانید توانایی پرتاب کردنش را ندارید.
اگر با خودتان قرار گذاشته اید کـه در ساعت معینی درسی را بخوانید، بـه هیچ وجه آن زمان رابه درس دیگری اختصاص ندهید. حتی اگر از برنامه قبلی کـه برای درسهاي دیگر ریخته بودید جا ماندید هم نباید چنین اشتباهی را انجام دهید. حتی با یکبار اختصاص دادن وقت مطالعه یک درس بـه درسی دیگر، ممکن اسـت برنامه ریزی تان رابه طور کامل نابود کنید.
تا زمانی کـه خودتان نمی توانید بـه برنامهاي کـه ریخته اید، پایبند بمانید، نباید انتظار داشته باشید کـه برنامه ریزی در چنین روزهایی، نتیجه بهتری را برایتان بـه ارمغان بیاورد، پس بجای این کـه دنبال بهترین برنامه برای پیروی کردن باشید و مدام با نگاه کردن بـه شیوه درس خواندن دیگران، از این شاخه بـه آن شاخه بپرید، همان برنامهاي راکه تنظیم کردهاید، بادقت عملی کنید.
حتماً با خواندن نکته قبلی، این سوال برایتان پیش آمده کـه اگر بـه هر دلیل از برنامه تان جا مانده اید، چطور باید عقب ماندتان را جبران کنید. بـه اشتباه تصور نکنید کـه منظور مـا از وفادار ماندن بـه برنامه، نادیده گرفتن درسهایي اسـت کـه وقت نکرده اید، تمام شان کنید. در برنامهاي کـه تنظیم می کنید، ساعتی را بعنوان ساعت جبران عقب افتادگیها منظور کنید.
اگر در طول روز از برنامه تان جا ماندید و درسی را تمام نکردید، دراین زمان تعیین شده میتوانید سراغش بروید یا این کـه اگر احساس کردید مبحثی را خوب یاد نگرفته اید، دراین فرصت آنرا دوباره مرور کنید. اینکار بشما کمک می کند کـه برنامه مطالعه هرروز را در پایان آن روز ببندید. برای موفق شدن در امتحان ها، نباید مثل دوندهاي باشید کـه مدام بـه عقب نگاه میکند.
نگذارید استرس نمرههاي پایین ترم گذشته یا موفق نشدن در یکی از امتحانات این ترم، بـه نمرهاي کـه در بقیه آزمونها میگیرید، لطمه بزند.
شـما باید از اشتباهات گذشته تان درس بگیرید و بـه جبران آنها در آینده امیدوار باشید. اگر پیش از این در درسی نمره خوبی نیاورده اید، نباید در تمام امتحانها با چنین نگرانیاي سر جلسه بروید. قضاوتی کـه شـما در مورد خودتان می کنید میتواند روی نتیجهاي کـه می گیرید تاثیر بگذارد، پس بخاطر یکی، دو شکست، قضاوت بی رحمانهاي در مورد توانایی هایتان نداشته باشید.
استفاده از فکر جمعی میتواند مسیر شـما را برای موفق شدن در امتحانها هموارتر کند. اگر یکی از دوستانتان بـه ریاضی مسلطتر اسـت و شـما فیزیک را بهتر بلدید، در یاد گرفتن این دروس بـه هم کمک کنید. گذشته از این، میتوانید با خلاصه بندی کتابها بـه یک دیگر کمک کنید و جزوه خلاصه هایتان رابا هم مبادله کنید.
فرض کنید باید یک کتاب ۹۰ صفحهاي را بخوانید. اگر شـما و دو نفر از دوستانتان هرکدام ۳۰ صفحه از این کتاب را خلاصه کنید و پرسشها را از دل مباحث دربیاورید، با سرعت و دقت بیشتری میتوانید نکات مهم را بخوانید و یاد بگیرید. در چنین شرایطی انگار زحمت شـما برای خواندن آن کتاب، یک سوم شده اسـت.
هر درسی برای خودش اهمیت ویژهاي دارد؛ پس نگویید کـه از این درس یا این مبحث در کنکور سوال نمی آید و نباید آنرا بخوانم. برای مثال، از کتاب تاریخ معاصر سال سوم در کنکور سوال نمی آید و بهمین دلیل تعداد زیادی از دانش آموزان، نمره خوبی دراین درس نمی گیرند.
همین اشتباه بـه معدل کل آنها ضربه میزند ودر نتیجه بـه رتبهاي کـه در امتحان کنکور میآورند هم آسیب می زند، پس تنها با چنین توجیهی، گزینشی درس نخوانید و برای همه ی درسها ارزش یکسانی قائل شوید؛ چـه در کنکور ضریب بالایی داشته باشند و چـه نه.
درسها مثل زنجیر بـه هم وصل اند و بهمین دلیل اگر از یک بخش کتاب سوال نمی آید، نباید خیال نخواندنش رابه سرتان راه دهید. شـما باید همه ی بخشهاي یک کتاب رابه ترتیب مطالعه کنید تا رشته این زنجیر در ذهنت ان پاره نشود و بتوانید بخشهاي مهمی راکه ممکن اسـت بعد از بخشهاي کم اهمیتتر بیایند، بهتر یاد بگیرید.
برای مثال، اگر بگویید از سه درس اول کتاب زبان دراین ترم سوال نمی آید و آنها را نخوانده رد کنید، نمی توانید درس چهارم را هم بـه خوبی یاد بگیرید، چرا کـه لغات درسهاي اول در درسهاي بعدی تکرار می شوند و اگر آنها را نخوانده باشید، نمی توانید مباحث بعدی رابه خوبی یاد بگیرید.
در مطالعه کردن دروس توازن را حفظ کنید. عجیب نیست کـه شـما بخاطر علاقه زیادی کـه بـه یک درس دارید، بیشتر از هر کتابی آنرا مطالعه کنید؛ این اشتباهی اسـت کـه تعداد زیادی از دانش آموزان آنرا انجام میدهند و با افراط در مطالعه درس و کم کاری در خواندن درس دیگر، بـه نتیجه نهایی کـه برایش زحمت می کشند، لطمه می زنند.
برای مثال، دانش آموزان رشته تجربی، طبق معمول در خواندن درس زیست شناسی کـه علاقه بیشتری بـه آن دارند، افراط می کنند و عربی را نادیده میگیرند و بچههاي علوم انسانی بیشتر از هر درسی ادبیات را میخوانند و ریاضی را کمتر از هر درسی مطالعه می کنند. برای گرفتن نتیجه بهتر، از چنین اشتباهی بپرهیزید و فقط روی یک درس تمرکز نکنید.
در وهله ي اول باعث ایجاد آرامش و خاطرجمعی در وجود خود شوید. بـه موقع، بـه مطالعه ي تمام دروس خود بپردازید. اعتماد بـه نفس را در خود افزایش دهید. علاقه و عادت بـه مطالعه را در خود افزایش دهید. اضطراب و نگرانی از امتحان را حتی در شب امتحان و یا کنکور کاهش دهید.
همه ی ي افراد با یک دیگر تفاوت هایي دارند پس بهتر اسـت با توجه بـه بهره ي هوشی، شرایط و امکانات و عادت هاي مطالعه شـما برای خودتان، برنامه ریزی داشته باشید و از افراد دیگر پیروی نکنید. می توانید از افرادی کـه دارای تخصص دراین زمینه هستند و از روحیات شـما آگاهی دارند برای ترتیب دادن یک برنامه استفاده کنید.
درس هایي راکه بـه آنها کمتر علاقه دارید اول بخوانید. مخصوصا کنکوری ها میتوانند پس از مطالعه ي دو درس اختصاصی حتماً یک درس عمومی را مطالعه نمایند. وقتی در برنامه ریزی خود درسی را در ساعت معین مطالعه می کنید همیشه همین روند را ادامه دهید چرا کـه بعد از مدتی ذهن شـما نسبت بـه آن موضوع شرطی شده ودر آن ساعت درس مورد نظر را بهتر یاد می گیرید.
میزان یادگیری با مدتی کـه صرف آن می شود رابطه ي نزدیک دارد، پس توصیه می شود برای مطالعه در روزهای قبل از امتحان، وقت کافی را درنظر بگیرید و روز آخر را صرف دوره کردن مطالب کنید. در برنامه ریزی حتماً فرصتی کم را برای تفریح و انجام کارهای مورد علاقه اختصاص دهید.
در ابتدا می توانید خود رابه جای معلم خود قرار دهید. اگر بجای او بودید چـه سوالاتی طرح میکردید؟! تجربه نشان داده اکثریت دانش آموزان سوالات رابه خوبی پیشبینی می کنند. سعی کنید ابتدا مطالب را از روی جزوه هایي کـه در کلاس تدریس شده مطالعه کنید. سوالات سختی کـه قبلا موفق بـه حل آنها نشده اید، مشخص کنید تا در هنگام مطالعه ي امتحان دوباره حل کنید و بخوانید.
می توانید از اطرافیان بخواهید تا در فواصلی مشخص، از شـما امتحان بگیرند تا خودرا در شرایط آن قرار داده باشید. مطالب دشوار رابه قسمت هاي ساده تر و کوچک تری تقسیم کنید. در طول امتحانات استفاده از تلویزیون و سایر سرگرمی ها رابه حداقل ممکن برسانید.
مقدار خواب مورد نیاز 7 تا 8 ساعت اسـت. برنامه ي روزانه ي خودرا طوری تنظیم کنید کـه «بیش از این ساعت بـه خواب اختصاص پیدا نکند.» وجود آرامش ذهنی و عاطفی شرط اصلی مطالعه ي خوب اسـت، تلاش کنید در خانه آرامش کافی برقرار باشد و از مسائلی کـه موجب اختلاف می شود اجتناب کنید.
نوع خاصی از اضطراب اسـت کـه بـه آن اضطراب عملکرد تظاهری میگویند. در اضطراب امتحان هر بار کـه فرد میخواهد امتحان بدهد دچار دلشوره، معده درد، عرق کردن، لرزش و ضربان تند قلب می شود. اصولا اکثر افراد بـه نوعی دچار اضطراب امتحان می شوند اما آگاهی از چگونگی مقابله با آن می تواند در پیشگیری از وقوع آن موثر باشد.
همواره باید بـه خدای بزرگ توکل کرد و هر کاری رابا نام او شروع کرد زیرا یاد خدا آرامش دهنده ي دل هاي مضطرب اسـت. توانایی هاي خودرا بشناسید و اعتماد بـه نفس خودرا قوی کنید. برنامه ي امتحانی را جایی نصب کنید و پس از هر امتحان روی آنرا خط بکشید.
اینکار انگیزه ي بیشتری برای درس خواندن و احساس نزدیک شدن بـه اتمام امتحانات بـه وجود می آورد. بـه امتحان با این دیدگاه نگاه کنید کـه انگار فرصتی پیدا کردهاید تا دانسته هاي خودرا نشان دهید. جملات مثبت انتخاب کنید و دائم با خود تکرار کنید. مثل «مـن آرام و آسان هستم و همه ی چیز را میدانم». غلبه بر اضطراب امتحان یک مهارت اسـت و بـه تمرین احتیاج دارد و یک شبه بـه دست نمی آید.
اگر بتوانید با آن مقابله کنید و تحت نظارت خود در آورید در سایر مراحل تنش زای زندگی نیز حتماً بـه دردتان میخورد. همان طور کـه قبلا گفته شد عوامل محیطی و اطرافیان نیز نقش بسزائی دراین مساله دارند کـه در این جا از خانواده ها و معلمان ارجمند نیز خواهشمندیم محیط مساعد و آرامی را چـه در خانه و چـه در جلسه ي امتحان برای دانش آموزان عزیز فراهم آورند تا اضطراب آنها کاهش پیدا کند.
متذکر میشویم کـه اگر مساله ي اضطراب آن قدر در شـما جدی اسـت کـه از امتحان دادن درمانده میشوید، بهتر اسـت با یک مشاور و روان شناس صحبت کنید. آنها میتوانند روش هایي مانند آرام سازی«Relaxation» و تکنیک هاي تنفسی رابه شـما بیاموزند و بشما برای مقابله با اضطراب کمک کنند.
تا این جا مواردی کـه بـه وسیله ي انها میتوان از یک امتحان، سربلند بیرون آمد بیان شد، اما درمورد شب امتحان، مهم ترین عاملی کـه باید درمورد آن رعایت شود، خاطرجمعی و آرامش اسـت. در شب امتحان حتماً باید سعی شود از مطالعه ي جدی برای امتحان فردا خودداری شود، چون تاکنون هر چـه آموخته اید، کافیست.
چرا کـه این زمان، تنها برای مروری گذرا روی یادگرفته هاي «قبلی» و خاطرجمعی از دانستن آنهاست. هم چنین دراین زمان بهتر اسـت از مشاجرات خانوادگی، رفت و آمدهای فراوان، حضور در مکان هاي شلوغ و پر سروصدا، دیدن و یا شنیدن بیش از حد برنامه هاي تلویزیونی و سایر عواملی کـه موجب تلف وقت و تشویش خاطر می شوند پرهیز شود.
بهتر اسـت این شبها کمی زودتر بـه استراحت بپردازید تا روزبعد با شادی بیشتری در جلسه حضور یابید. صبج قبل از خروج از خانه، حتماً صبحانه ي مناسب و یا غذای مختصر و مغذی صرف کنید. بدون تغذیه، مغز شـما در انجام فعالیت هاي لازم مثل حل مساله دچار مشکل می شود. سعی کنید زودتر از خانه خارج شوید تا با خیالی آسوده بـه محل امتحان برسید.
در انتها، رعایت این موارد نیز می تواند در جلسه ي امتحان مفید واقع شود: بـه موقع سرجلسه ي امتحان بروید و پیش از آغاز امتحان، سر جای خود بنشینید. بـه محض گرفتن ورقه ي امتحانی بخود قوت قلب بدهید و القا کنید کـه از عهده ي امتحان بـه خوبی بر میآیید. ابتدا نگاهی اجمالی بـه سوالات بیندازید و حتماً وقت را درنظر بگیرید.
با یاد و نام خدا پاسخ بـه سوال ها را آغاز کنید و اگر سوالات تشریحی اسـت هر اطلاعاتی کـه در مورد سوال دارید بنویسید چون یک پاسخ ناقص، بسیار بهتر از ننوشتن پاسخ اسـت ولی در امتحان تستی اگر پاسخ نادرست دارای نمره ي منفی بود، نباید بـه سوالاتی کـه یقین ندارید، پاسخ دهید. سوال را خوب و بادقت بخوانید تا مطمئن شوید کـه سوال چـه چیزی را از شـما میخواهد؟!
اگر پاسخ سوالی را نمیدانید هرگز روی سوال ترمز نکنید. زیرا این امر موجب تلف وقت و نگرانی شـما می شود. کنار سوالاتی کـه پاسخ آنها را نمیدانید یک علامت «مثلا -» ودر کنار سوالاتی کـه فکر می کنید می توانید آنها را حل کنید ولی نیاز بـه زمان زیادتری دارند یک علامت دیگر «مثلا أ—» بزنید.پس از آنکه تمامی سوالات ساده را پاسخ دادید بـه سراغ سوالات «أ—» و«-» بروید ودر کمال آرامش تا آنجا کـه می توانید پاسخ دهید.
با خط خوانا بنویسید و شکل ها را بادقت ترسیم کنید. اگر سوال چند قسمت دارد، بین سوالات حتماً خط بکشید و آنها را از هم جدا کنید. در مجموع بـه نحوی بنویسید کـه تصحیح کننده از خواندن آن لذت ببرد و احساس خوبی داشته باشد. این موضوع قطعا در تصحیح برگه ي شـما موثر خواهد بود. اگر در جلسه ي امتحان دچار آشفتگی شدید، از تکنیک «وقفه ي آزمون»استفاده کنید.
برای چند دقیقه امتحان را رها کنید و اعمال زیر را انجام دهید: پاها را کف زمین گذاشته و ستون فقرات خودرا کاملا عمودی و صاف نگه دارید. نفس عمیقی بکشید، چند ثانیه نگه دارید و بعد بطور کامل و آرام بیرون دهید و تا سه بار تکرار کنید. در پاسخ دادن سعی کنید بی خود حاشیه نروید. قبل از دادن ورقۀ امتحان، نوشته هاي خودرا مرور کنید.