درباره روز ملی اهدای عضو در 31 اردیبهشت
اهدای عضو به این معنی است که یک فرد یا ولی دم او اجازه میدهد تا بافتها یا اعضای سالم او به شخص دیگری برای پیوند اهدا شود که این پیوند میتواند زمانی که فرد زنده است یا پس از مرگ او صورت گیرد. پیوندهای متداول عبارتند از: کلیهها، قلب، کبد، پانکراس، روده، ریهها، استخوان، مغز استخوان، پوست و قرنیه. برخی از ارگانها و بافتها را میتوان زمانی که شخص اهداکننده زنده است به شخص دیگری پیوند زد مانند یکی از کلیهها یا بخشی از کبد اما در بیشتر موارد اهدای عضو زمانی صورت میگیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد.
اهدای عضو عملی انسانی و خیرخواهانه است که میتواند نجاتبخش بیمارانی شود که به دلایلی چون ابتلا به بیماریهای گوناگون یا حوادث غیرمترقبه به اعضا و یا نسوج پیوندی نیاز دارند.۳۱ اردیبهشت ماه در ایران «روز ملی اهدای عضو» نامگذاری شده است و هدف آن آگاهی بخشی در مورد این پدیده است.
تاریخچه پیوند اعضا و نسوج در ایران به سال ۱۳۱۴ باز میگردد. در آن سال قرنیه یک بیمار در یکی از بیمارستانهای تهران پیوند زده شد. پیوند کلیه نخستین بار در سال ۱۳۴۷ در ایران صورت گرفت و پیوند دیگر اعضا و نسوج به تدریج در دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی در ایران انجام شد.
عکس تبریک روز ملی اهدای عضو
اکنون قریب به ۲۵ هزار نفر در ایران نیازمند پیوند عضو هستند اما به دلیل نبودن عضو کافی برای پیوند روزانه ۷-۱۰ نفر از این بیماران به دلیل نرسیدن به موقع اعضای پیوندی جان خود را از دست میدهند.
طبق آمار از تاریخ یکم اوت ۲۰۱۶ حدود ۱۲۰٬۰۰۴ نفر در آمریکا در انتظار دریافت عضو از اهداکنندگان برای نجات زندگی خود هستند. از این تعداد ۹۶٬۶۴۵ نفر در انتظار پیوند کلیه هستند. در حالی که دیدگاههای اهدای عضو در حال مثبت است و تعداد اهدا کنندگان رو به افزایش است اما یک شکاف بزرگ بین تعداد اهدا کنندگان نسبت به کسانی که در انتظار اهدای اعضای بدن هستند در سطح جهانی وجود دارد.
روند اهدا
اهدا کنندگان اعضای بدن معمولاً در زمان اهدا دچار مرگ مغزی شدهاند اما این امکان وجود دارد که در زمان اهدا، فرد اهداکننده زنده باشد. برای اهدا کنندگان زنده، قبل از اهداء عضو از آنها آزمایشهای گستردهای گرفته میشود. همچنین آنها مورد ارزیابیهای روانی قرار میگیرند تا پزشکان متوجه شوند که آیا واقعاً فرد اهداکننده رضایت کامل نسبت به اهداء عضو را دارد یا خیر و در آخر در روز اهدا، فرد اهداکننده و فردی که قرار است عضو یا بافت به او پیوند زده شود در بیمارستان حاضر میشوند.
برخی از افرادی که دچار مرگ مغزی شدهاند، پیش از مرگ به صورت داوطلبانه تمایل خود را نسبت به اهدای عضو با دریافت “کارت اهدای عضو ” اعلام میکنند اما در صورت تأیید مرگ مغزی توسط چهار پزشک معتمد متخصص داخلی، متخصص بیهوشی، متخصص مغز و اعصاب و متخصص پزشکی قانونی، در صورت اعلام رضایت قانونی خانواده متوفی نسبت به اهدای عضو، اعضای حیاتی مناسب به بیماران نیازمند اهدا میشود. گفتنی است در این فرآیند خانواده اهداکننده و گیرنده عضو هیچ هزینهای پرداخت نمیکنند.
جراحی این فرایند بستگی به اندامهایی که اهدا میشوند دارد. پس از جراحی، اعضا از بدن فرد اهداکننده توسط جراحان، ارگانها را در سریعترین زمان ممکن به دریافتکننده پیوند میزنند. زیرا اکثر اعضای بدن فقط چند ساعت میتوانند خارج از بدن سالم بمانند. زمانی که عضوی از بدن فرد اهداکننده خارج شد، محل آن را ترمیم میکنند و سپس جنازه را تحویل خانواده شخص برای مراسم تدفین میدهند.
توضیحی در باره مرگ مغزی
مرگِ مغزی به وضعیت غیرقابل بازگشت همه عملکردهای مغز اطلاق میشود. درچنین وضعیتی همهٔ نورونهای مغز در نتیجهٔ هیپوکسی تخریب میشوند. مرگ مغزی یکی از معیارهای قطعی تعیینکنندهٔ مرگ است. هر فرد مرگ مغزی میتواند با اهدای اعضای حیاتی خود جان ۸ نفر را نجات دهد و با اهدای نسوج (از جمله قرنیه، پوست، تاندون و ..) 53 نفر را از معلولیت برهاند.[نیازمند منبع] امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد.
کارت اهدای عضو و رضایت خانواده
براساس آمارهای منتشر شده حدود ۱.۸ میلیون ایرانی دارای کارت اهدای عضو هستند. با این وجود در صورت وقوع مرگ مغزی برای پیوند اعضا اجازه اولیای دم یعنی پدر، مادر و فرزندان لازم است. در فقه ولی دم همان ورثه متوفی یا مقتول هستند به جز زوج یا زوجه او که حق قصاص ندارد.
گرچه کارت اهدای عضو به تنهایی نمیتواند ضامن پیوند اعضا از فرد دچار مرگ مغزی به بیماران نیازمند پیوند شود، اما کارت اهدای عضو نشاندهنده رضایت و آرزوی قلبی فرد در مورد اهدای اعضای بدن خویش است و همین مساله میتواند روند رضایتدهی افراد خانواده را آسانتر کند.
همه میتوانند درامر اهدای عضو پیشقدم شوند و محدودیت سنی باری آن منظور نشده است. دریافت این کارت برای افراد الزامآور نیست و در هر زمان که تصمیم فرد تغییر کند، میتواند انصراف خود را اعلام نماید. متقاضیان دریافت کارت پیوند عضو میتوانند با پر کردن اطلاعات خود در سایت واحد فرآوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شهید بهشتی ثبتنام کنند.
اهدای عضو میتواند از فرد زنده سالم، فرد زنده دچار مرگ مغزی و فرد متوفی به بیماران صورت بپذیرد. کلیه و مغز استخوان از جمله اعضایی هستند که میتوانند از افراد زنده سالم به بیماران پیوند زده شوند. نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون نیز تا ۴۸ ساعت پس از مرگ فرد قابل پیوند هستند.
اما مهمترین منبع برای پیوند اعضا متعلق به بیماران مرگ مغزی است چرا که تمامی اعضا و نسوج قابل پیوند آنان را میتوان به راحتی به بیماران نیازمند عضو پیوند زد.
هر بیمار مرگ مغزی میتواند با اهدای اعضای خود جان ۸ انسان دیگر را نجات دهد. پیوند عضو امری انسانی است که از سوی مراجع تقلید مسلمانان نیز تایید شده است.
