در این قسمت از فراناز خواننده هایي کـه لب خوانی کردند و بعداً لو رفتند آشنا میشویم. امروز از حمید هیراد گرفته تا جاستین بیبر و کیتی پری واقعیت هایي را مرور میکنیم کـه نشان می دهند آن ها سر هواداران را کلاه گذاشتند. مردم بلیط میخرند، بـه کنسرت ها میروند تا آهنگ هاي محبوب خود رابه صورت زنده و لایو گوش دهند اما گاهی خواننده ها بجای آنکه بخوانند فقط لب خوانی می کنند.
چند ماه پیش، ویدیویی تکان دهنده از یکی از کنسرتهاي حمید هیراد در فضای مجازی منتشر شد کـه آشکارا مشخص بود، این خواننده اجرای زنده روی صحنه ندارد و این اتفاق زمانی رخ می دهد کـه توان هماهنگ کردنِ خود برای لب زدن رابا صدای در حال پخش برای چند ثانیه از دست میدهد. او دراین کنسرت یک باره بـه حالت احترام سرش را پایین میآورد و هم زمان صدای او کـه میکروفن در مقابل صورتش نیست پخش می شود.
هیراد پس از چند ثانیه پشت بـه مردم میکند و خواندن ادامه همان قطعه را بازی می کند! از نظر موسیقی دانان، بنظر می رسد ویدیوی دوم «منتشر توسط هیراد» صداگذاری شده و تمپو با صدا هم زمان نیست» و اکنون مشخص شده این گمانه زنی درست بوده و هیراد در آن مقطع نه تنها اجرای «پلی بک» داشته، بلکه برای پوشش دادنِ این خطا، این ویدیو غیرواقعی را منتشر کرده اسـت.
بعد از جنجالی کـه بر سر پلی بک و لب خوانی «حمید هیراد» بـه راه افتاد حالا فیلمی از کنسرت «مسعود صابری» منتشر شده کـه ظاهراً او هم در کنسرت لب خوانی می کند! مسعود صابری؛ دکتر و جراح متخصص مغز و اعصاب، چهره اي اسـت کـه در برنامه هاي تلویزیونی مشهور شده ودر چند وقت اخیر روی بـه خوانندگی و انتشار آهنگ آورده اسـت! اخیرا انتقادات زیادی بـه خواندن او در فضای مجازی شده اسـت.
در ادامه اعتراضات رامبد جوان مجری، بازیگر و کارگردان طنز با انتشار پستی در اینستاگرام خود از مردم ایران عذرخواهی کرد زیرا کـه او دکتر صابری رابه برنامه خود دعوت کرده و اجازه داده بود تا دکتر مسعود صابری در قسمتی از برنامه کمی آواز بخواند. دکتر صابری واکنش خود بـه پلی بک خواندن اش را در اینستاگرام منتشر کرد اما از جانب هیچکس جدی گرفته نشد.
کیتی پری در آهنگ اواردز NRJ سال ۲۰۱۳ در فرانسه برای اجرای آهنگ «Roar»، لب خوانی کرد، اما گویا اجرایش طبق برنامه پیش نرفت و او نتوانست با پلی بک خودش را هماهنگ کند. این اتفاق بـه قدری تابلو بود کـه اجرای او متوقف شد و او آهنگ اش را از اول خواند.
او بـه هوادارانش گفت: «اگر موافق باشیم، از اول این آهنگ را بخوانم. انگار مشکلی بوجود آمده اسـت.» البته بار دومی کـه او آغاز بـه خواندن کرد، دیگر خبری از پلی بک نبود. پس از این کنسرت، مسئولین برگزاری کنسرت، یک عذرخواهی عمومی منتشر کردند کـه در آن نوشته بود: «کیتی پری داشت اجرای زنده اش را می کرد، اما یک مشکل فنی بوجود آمد و مـا وادار بـه قطع اجرای او شدیم.»
بیانسه در مراسمی کـه بـه مناسب آغاز ریاست جمهوری باراک اوباما درسال ۲۰۱۳ گرفته شد، اجرای فوق العادهاي داشت، اما پس از این مراسم، گزارشاتی مبنی بر اینکـه او اجرای زنده نداشته بلکه تنها لب خوانی کرده بود، منتشر شد. انتقادات بـه حدی بود کـه او خودش در نهایت اعتراف کرد کـه در آن جشن لب خوانی میکرده اسـت.
البته او دلیلش را هم برای متقاعد کردن مردم گفت: «مـن زمان کافی برای تمرین کردن با گروه ارکستر نداشتم، از این رو وادار شدم کـه از سیستم پلی بک استفاده کنم. مـن آدم کمالگرایی هستم و طبق معمول برای اجراهاي زندهاي کـه دارم، انقدر تمرین میکنم تا از پا دربیایم. اما برای مراسم اوباما، واقعا وقتی برای تمرین با گروه ارکستر نداشتم.»
اوایل امسال بود کـه گزارشاتی علیه جاستین بیبر منتشر شد مبنی بر اینکـه او در مراسم کواچلا، در حالیکـه ادعا میکرد اجرایی زنده دارد، لب خوانی می کرد. او دراین اجرا با آریانا گرانده همراه بودو کمی بعید بنظر میرسید کـه اجرای دو نفره آنها پلی بک باشد.
اما در نهایت خود جاستین اعتراف کرد کـه اجرای او پلی بک بوده اسـت و گفت: «این برای خوانندگان طبیعی ست کـه گاهی در اجرایشان از سیستم پلی بک استفاده کنند، بـه خصوص اگر از آخرین اجرای زنده آن آهنگ زمان زیادی گذشته باشد.»
یکی از سوتیهاي پلی بک در اجرای آهنگ «Pieces of Me» اشلی سیمپسون اتفاق افتاد. او کـه ژست اجرای زنده را گرفته بود، همان طور کـه در حال رقصیدن با میکروفونش بود، ناگهان پلی بک شروع بـه خواندن کرد و اشلی آن قدر هول شد کـه خیلی سریع بـه پشت صحنه رفت.
پدر او کـه کارگردان او نیز میباشد دراین باره گفت: «مـا وادار شدیم کـه از پلی بک استفاده کنیم، زیرا در آن روز صدای اشلی بدلیل رفلاکس معده، گرفته بود. ممطئنا شـما دوست نداشتید کـه صدای خروسی وی را بشنوید.» خود اشلی بعدها دراین مورد گفت: «مـن تا بحال اینکار را نکرده بودم، اما تجربه خوبی برایم بود تا آدم بهتری و بـه تبع خواننده بهتری شوم.»
یکبار درسال ۲۰۱۳، شر بـه همراه مادرش در برنامه «الن» شرکت کرد. او برای معرفی آالبوم جدیدیش با نام «Holt» یکی از آهنگ هایش رابه همراه مادرش خواند، اما از همان ثانیههاي اول تماشاچیان متوجه شدند کـه او در حال لب خوانی ست.
پس ازآن برنامه، نقدهاي زیادی بـه شر شد، اما او بجای انکار این ماجرا، در توییتی اعتراف کرد کـه اجرایش پلی بک بوده اسـت. او هم چنین بـه بیماری مادرش اشاره کرد و گفت کـه او سینه پهلو کرده بودو ریه هایش مشکل داشت و همین کـه در آن برنامه در کنارم حضور داشت، یک دنیا میارزید.»
ریتا اورا درسال ۲۰۱۸ در مراسمی کـه بـه مناسب راه پیمایی روز شکرگزاری «Macy» برگزار شد، سوتی بدی داد. او در حال خواندن بودن، اما حرکت لبهاي او با آهنگ هماهنگی نداشت. او بعد از اجرا از هوادارانش عذرخواهی کرد و گفت: «مشکل فنی ایجاد شده روی اجرای مـن تاثیر منفی گذاشت.
اما پلی بک بدلیل محدویتهاي فنی کـه در مراسم رژه روز شکرگزاری وجوددارد، کاملا طبیعی ست.» التون جان نیز در جواب ریتا اورا در توییترش نوشت: «حقیقت جالبی ست! همه ی مـا خوانندهها مجبوریم کـه دراین روز از سیستم پلی بک استفاده کنیم، زیرا سیستم صوتی توانایی تجهیزات صوتی را برای یک اجرای زنده ندارد.» ریتا اورا در نهایت ادعا کرد کـه جز این مورد خاص، تمام اجراهایش ۱۰۰% زنده اسـت.
در مراسم BET Awards سال ۲۰۰۷، فیفتی سنت هنگام اجرای آهنگ «Amusement Park» یادش رفت کـه جمله اول شعرش را بخواند و این در حالی بود کـه پلی بک صدای وی را پخش کرد.
در آن شرایط، بجای اینکـه فیفتی سنت لب خوانی کند، شروع بـه بحث و داد و بیداد با جمعیت مقابل اش کرد. او بعدها ادعا کرد کـه یکی از هوادارانش ناگهان بـه جلوی او پرید و حواس اش را پرت کرد. با این حال، او هچوقت بـه زبان نیاورد کـه اجرای اش پلی بک بوده و تنها گفت کـه اجرایش طبق برنامه پیش نرفته اسـت.
ملکه پاپ، بریتنی اسپیرز، بارها بخاطر لب خوانی در کنسرت هایش مورد انتقاد شدید قرار گرفت. درسال ۲۰۱۷ او در گفتگواي با مجله رولینگ استون گفت: «این تهمتهایي کـه در مورد پلی بک اجرهاي زنده مـن میزنند، واقعا اذيت دهنده اسـت. خیلیها فکر میکنند کـه مـن اجراهایم زنده نیست در صورتی کـه واقعیت چیز دیگری ست.
از آنجا کـه مـن باید هنگام خواندن، برقصم، طبیعی ست کـه کمی نفس کم بیاورم، از این رو کمی از سیستم پلی بک استفاده می کنم. در واقع اجراهاي مـن ترکیبی از اجرای زنده و پلی بک اسـت. اینکـه مـن هم صدا با پلی بک می خوانم را کسی نمیبیند و این واقعا برای مـن آزاردهنده اسـت.»
حال کـه ویکتوریا بکهام از گروه «اسپایس گرلز» جدا شده، خیلی آسانتر در مورد اجراهایش صحبت میکند. بعنوان مثال او در گفتوگو درسال ۲۰۱۶ اعتراف کرد کـه گاهی میکروفون اش، برای اینکـه صدای خوانندههاي دیگر شنیده شود، خاموش می شد: «مـن ناگهان میدیدم کـه صدایم قطع شده، اما وادار بودم کـه بـه خواندم ادامه دهم و پس از اینکـه میکروفون دوباره وصل میشد با خودم می گفتم کـه خداروشکر.»
اما ملانی براون، یکیدیگر از اعضای این گروه، در جواب ویکتوریا گفت: «اي کاش کـه میکروفون خاموش می شد، اما چنین نبود. همه ی اجراهاي مـا زنده بود. مـا تمام مراحل کار را از ضبط صدا گرفته تا اجرای آن، بطور زنده انجام میدادیم. واقعا نمیدانم. شاید خود ویکتوریا از مسئولین میخواست کـه صدای وی را قطع کنند.»
رضا مهدوی ـ کارشناس و منتقد موسیقی ـ میگوید: اجرای پلیبک در کنسرت زنده فقط بـه حمید هیراد بازنمیگردد. این خواننده جوان پیشتر حاشیههایي داشت و با عدهاي از شعرا دچار مشکل شده بود کـه این موضوع باعث حساسیت بیشتر روی او شد. با بررسی ویدیوها توسط وزارت ارشاد مشکلی حل نمی شود و اگر کسی در زمینه لبخوانی پرتوان باشد کار خودرا انجام خواهد داد.
عده اي از هنرمندان موسیقی سنتی کـه دو سانس کنسرت داشتند بارها در کنسرتهایشان لبخوانی کردهاند، اما رسانهاي نشده اسـت. او با اعتقاد بـه اینکـه دفتر موسیقی باید جلوی کنسرتهایي راکه دو سانس پشت سر هم برگزار می شوند بگیرد، ادامه می دهد: در دنیا چنین موضوعی رسم نیست، چون هنرمندان این توانایی و قابلیت را ندارند؛ مگر اینکـه بخواهند دوپینگ کنند.
مهدوی اضافه میکند: باید این موضوع را ریشهاي و فرهنگی نگاه کرد، مردم بـه موسیقی و کنسرت عطش دارند و بلیتهاي گرانی را برای اینکار تهیه می کنند. بدلیل اینکـه تفریح دیگری وجود ندارد مردم بـه کنسرتها روی میآورند و بدلیل کیفیت پایین اجراها سطح درک شنیداریشان نازل شده اسـت و برای جیغ و هوار زدن تن بـه هر چیزی میدهند.
عدهاي گفتهاند ایرادی ندارد کنسرت پلیبک اجرا شده اسـت مهم این اسـت مـا لذت خودرا بردهایم، این نشان می دهد تا این حد سلیقه آنها نازل شده کـه نمیدانند پول خودرا برای چـه چیزی هزینه میکنند. این کارشناس موسیقی اظهار می کند: مردم اگر کفش یا لباسی بخرند دنبال گارانتی آن هستند اما در کنسرتها گارانتی وجود ندارد و طرف نمی تواند بلیتش را پس بدهد.
تا دهه ۷۰ کنسرتهاي درجه یکی در سطح کشور برگزار می شد اما در دهه ۸۰ با تشکیل سالنهاي بزرگ این آفت بـه موسیقی مـا وارد شد. وقتی تعداد صندلیها بیشتر میشود فاصله هنرمندان از مردم زیاد خواهد شد و سانسها هم اضافه میشود. این نوازنده هم چنین بیان می کند: بهتر اسـت دفتر موسیقی راهکار اساسی تری پیدا کند وگرنه آنرا دور می زنند، کـه تا بحال هم دور زدهاند.
باید کنسرتها در سالنهاي کوچکتر برگزار شود تا هنرمندان فقط بـه فکر سودآوری نباشند و از پیدایش مافیای موسیقی پیشگیری شود. هنرمند با دو سانس اجرا خسته می شود و دیگر توان خواندن ندارد قرارداد سالیانه کنسرتهاي زیادی با او بسته شده اسـت، با اینکار کمیت بالا می رود و کیفیت پایین می آید.
او با اشاره بـه ماجرای حمید هیراد تاکید می کند: مـا نباید هنرمندان بیپشتوانه را توقیف کنیم و برای آنها قوانین بگذاریم. شرایط بـه گونهاي شده کـه میخواهیم همه ی چیز را سر یک نفر هوار کنیم. وقتی در تلویزیون مـا تمامی اجراها پلیبک اسـت مردم فکر میکنند این یک رویه عادی اسـت و هنرمندان هم بـه خودشان اجازه می دهند این رویه را دنبال کنند در صورتی کـه این کمفروشی اسـت.
مثلث مدیران سالنها، مدیران شرکتهاي هنری و خوانندهها در اتفاق افتادن پلیبک موثر هستند. مهدوی با بیان اینکـه وزارت ارشاد هیجانی تصمیم نگیرد و از خرد جمعی استفاده کند، صحبتهاي خودرا آن گونه بـه اتمام می برد: این وزارتخانه وظیفه سیاستگذاری در حوزه موسیقی را دارد و باید ذائقه شنیداری مردم رابا سیاستگذاری درست، تعیین کند.
اینکـه بـه بررسی چند ویدیو از چند کنسرت بپردازند فایدهاي ندارد. بنظر مـن باید شرکتهاي کنسرتگذار و تهیهکننده این برنامهها را محدود کنند و بـه ازای هر پلیبک آن شرکت را دو سال بـه حالت تعلیق دربیاورند. از طرفی باید آییننامه کنسرت ها تغییر پیدا کند و کارشناسهاي قوی در هر کنسرتی حضور داشته باشند.