در زبان فارسی ضرب المثلهایی درباره موضوعات مختلف وجود دارد و یکی از موضوعاتی که در ضرب المثلها به آن اشاره شده نوروز و بهار است. در اینجا ضرب المثلهایی را میآوریم که به این موضوع اشاره کرده اند.
نیم بیت دوم این عبارت «ماستی که ترشه از تاغارش (تغارش) پیداست.» سال اگر «ترسال» بود و برف و باران به موقع میآمد، نکویی آن هویدا بود و اگر سرمای بی موقع موجب از بین رفتن سردرختیها میشد، مردم آن را به بدیمنی تعبیر میکردند و از آن جا که ماست چرخ کرده ـ. چربی گرفته تا انتها ـ. فقط در تغار عرضه میشد و قیمت نازلی داشت و خریداران چندانی جز افراد فقیر و تهیدست نداشت، تاغاری بودن ماست، دلیل بدی آن بود و این ضرب المثل رایج در محاورات عامه میگشت.
کمبزه یا کنبزه یا کنبیزه، نوعی خیار یا به عبارتی خربوزه کال است و در صورت رسیدن، حلاوت و خوش خوراکی کال آن را ندارد.
کمبزه بسیار کمیاب بود و از آن جا که خیار درختی شناخته شده نبود در زیر مشمع و گلخانه هم بلد نبودند به عمل آورند، خیار نوبر هم بسیار گران بود و خوردن خیار نوبرانه و کالک کمبزه، کار هر کس نبود و وعده دادن آن، وعده سرخرمن بود و این ضرب المثل به کار میرفت.
ابرهای بهاری رگبار به دنبال دارند و بر خلاف امروز که تمامی خیابانها آسفالت هستند و غیر قابل نفوذ، در گذشته کافی بود رگبار تندی «در بگیرد» و سیلاب در کوچهها و خیابانها سرازیر میشد و از آن جا که معبر و جوی چندان شناخته شده نبودند، سیل لاجرم از راه میرسید، عبارت «مثل ابر بهار» حکایت اشک سیل آسا را نیز تداعی میکرد.
ضرب المثل «با یک گل بهار نمیشود» در معانی زیر به کار میرود:
برای تحقق هدف باید تمام مقدمات آن را فراهم کرد و یکی کافی نیست
با یک آدم خوب همه دنیا درست نمیشود.
انجام هر کاری تنها شاید اینکه یک نفر کارش را درست و خوب انجام بده، کافی نباشه. نیاز هست تا همه ما، هر یک بنا به سهم و نقشی که داره، بهترین عملکردش را داشته باشه و آنچه را که باید انجام بدهد.
با یک گل بهار نمیشه و لازمه همه برای بهترشدن همدیگر و خودمون تلاش کنیم.
با دیدن جزء و یک نشانه مثبت نمیتوان نتیجه گیری کاملا امیدوارانه و کلی کرد.
برای این ضرب المثل میتوان تصور کرد که تنها با وجود یک گل نمیتوان به آمدن فصل بهار دلخوش بود و فصل بهار با وجود انبوهی از گلها معنی خواهد داشت نه تنها یک گل.
تقریبا معادل این ضرب المثل مثل «یک دست صدا ندارد» است.
ضرب المثل «ماهی رو هر وقت از آب بگیری تازه است» در معانی زیر به کار میرود:
هیچ وقت، برای انجام کار دیر نیست و هر لحظه میتوان اقدام کرد، کار را هر زمانی شروع کنید آن چنان است که پیش از آن شروع کرده اید.
با ارادهی خود هر وقت بخواهید، میتوانید اهداف خود را به نتیجه برسانید.
باید ارزش وقت را بدانیم.
برای روی آوردن به کاری که انجام ندادیم هیچ موقع دیر نیست.
کار نیک و عمل صالح را هر موقعی انجام دهید اَجر خود را خواهید گرفت.
برای کسب علم و دانش هیچ گاه دیر نیست، حتی اگر پیر شده باشیم.