در لحظه زایمان پدر در اتاق زایمان باشد بهتر است؟

قرار است طرح حضور پدر در اتاق زایمان برای کاهش میزان سزارین و آسان‌تر شدن شرایط زایمان در بیمارستان‌هایی که قابلیت مناسب‌سازی این طرح را دارند اجرا شود.
خبرها حاکی از آن است که این طرح که در برخی بیمارستان‌های خصوصی انجام می‌شد، در بعضی بیمارستان‌های دولتی نیز به اجرا درآید.
این طرح در تهران برای اولین بار در بیمارستان ضیائیان اجرا می‌شود. خبرگزاری ایسنا به نقل از مسئول زایشگاه این بیمارستان خبر از اجرایی کردن حضور همسر در اتاق زایمان از پاییز امسال داده است وی اعلام کرده است که زیرساخت‌های لازم برای اجرای این برنامه در بیمارستان فراهم شده است به طوری که با اجرایی کردن طرح، هر فرد برای زایمان در یک اتاق و با حضور یک ماما مورد مراقبت قرار می‌گیرد.
وی  همچنین خبرد داده است که  هزینه این نوع زایمان تحت پوشش بیمه است. وی برگزاری دوره‌های آموزشی را نیز از دیگر شرایط انجام این نوع زایمان دانسته است. بدین ترتیب از این پس پدر نیز می‌تواند در بیمارستان‌هایی که شرایط یاد شده را دارند در اتاق زایمان حضور پیدا کند و به همسرش قوت قلب بدهد.
بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر نیز یکی دیگر از بیمارستان‌ها است که از اوایل سال این امکان را فراهم کرده است. سعید کشمیری رئیس این بیمارستان این کار را اقدامی برای ترویج زایمان طبیعی بدون دخالت جراحی و دارو می‌داند.
در این بیمارستان این زایمان در محیطی کاملا آرام و شبیه خانه صورت می‌گیرد که امکان حضور همسر در کنار مادر نیز وجود دارد. وی ماهیت این نوع زایمان را برای حمایت از نهاد خانواده می‌داند که  هزینه‌های آن کاملا دولتی بوده و تسهیلاتی در اختیار داوطلبان این کار گذاشته می‌شود.
تمامی مراحل قبل و بعد از زایمان به صورت طبیعی است، به گونه‌ای که پس از زایمان، نوزاد را کنار مادر قرار می‌دهند، این کار در ترشح شیر مادر، رضایتمندی مادر و کودک، احساس امنیت نوزاد و نیز ترویج استفاده از شیر مادر تاثیر بسزایی دارد.
این در حالی است که حضور همسر در سزارین هیچ فایده‌ای نخواهد داشت زیرا مادر در حالت بیهوشی است و مدتی بعد از عمل به هوش می‌آید و در واقع این نوع امکانات برای تشویق زایمان طبیعی پیش‌بینی شده است.
گرچه این امکان اکنون در ایران موضوع جدیدی به شمار می‌آید، اما در کشورهای اروپایی سال‌هاست که چنین امکانی وجود دارد و چه بسا یک عامل تقویت‌کننده زایمان طبیعی بوده است.

نه به این سادگی
مسئولان با تجربه بخش زایمان اعتقاد دارند حضور پدر در کنار مادر چیزی نیست که به آن به سادگی نگاه کنیم. با این دیدگاه نه تنها باید زیرساخت‌های لازم برای اجرای این برنامه در بیمارستان فراهم شود و هر فرد برای زایمان در یک اتاق و با حضور یک ماما مورد مراقبت قرار ‌گیرد، بلکه والدین برای این موضوع باید آموزش ببینند.
مرجان فرامرزی، ماما و روانشناس در این مورد می‌گوید: «حضور پدر در اتاق زایمان می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس مادر در حین زایمان شده و این احساس را به مادر منتقل کند که هر لحظه حامی او در کنارش ایستاده است و وضع را کنترل می‌کند.
حضور همسر یک همدردی نیز به حساب می‌آید و به علت اثر تسکین‌‌دهندگی‌ تا حدودی از شدت دردهای زایمانی می‌کاهد؛ در این شرایط مادر کمتر نیاز به بی‌حس‌کننده و داروهای تسکین‌دهنده پیدا کرده و حتی ممکن است طول مدت زایمان کاهش یابد.»
وی تاکید می‌کند: «همسران هنگام حضور در اتاق زایمان باید آموزش مناسبی در خصوص حمایت‌های دوران بارداری ببینند تا بتوانند همراهی مناسبی، هنگام زایمان داشته باشند. هر دو  باید از نظر روانی نیز آماده شوند. زیرا برخلاف تصور، مردان زیادی هستند که طاقت دیدن خون یا درد و رنج مادر را ندارند و خود ممکن است به کمک‌های پزشکی نیاز پیدا کنند.»
امین-ع، یکی از پدرانی است که طاقت دیدن خون یا درد کشیدن همسرش را ندارد. این مرد ۲۸ ساله می‌گوید: مطمئن هستم وقتی همسرم در شرایط سخت زایمان که در فیلم‌ها دیده‌ام قرار بگیرد با کادر بیمارستان درگیر می‌شوم زیرا طاقت زجر کشیدن و درد او را ندارم.
حمید سهیلی، پدر یک فرزند است که هنگام تولد اولین فرزندش حضور داشته است. او می‌گوید: به یک روستای دورافتاده سفر کرده بودیم و زمستان سردی بود. طبق نظر دکتر هنوز چند هفته از زایمان همسرم باقی بود اما در آن سفر ناگهان درد زایمان سراغ همسرم آمد ولی برف سنگینی آمده بود و نمی‌توانستیم خودمان را به شهر برسانیم.
مرکز بهداشت روستا نیز بسته بود. ناچار از یک مامای محلی کمک گرفتیم و خودم نیز به خاطر نگرانی بسیار همسرم در کنار او ماندم. گرچه برایم خیلی ترسناک بود اما نمی‌توانستم او را تنها بگذارم و عاقبت بچه به دنیا آمد و یک شب پر التهاب را گذراندیم و صبح که شد بالاخره توانستیم خودمان را به شهر برسانیم.
من حس می‌کردم خودم هم در زایمان سهیم هستم و وقتی بچه به دنیا آمد انگار خودم فارغ شده بودم و یک نفس راحت کشیدم. نمی‌دانید در آغوش گرفتن آن کودک چه حس عجیبی داشت. انگار مزد ساعت‌ها اضطراب و نگرانی خود را گرفته بودیم. همسرم همیشه می‌گوید: اگر شوهرم کنارم نبود شاید مرده بودم اما حضور او برایم قوت قلب بزرگی بود.

حضور مسئله‌ساز
ندا سلیمانی مادر دو فرزند می‌گوید: «برای زایمان فرزند دومم به بیمارستان خصوصی رفتیم که برای حضور همسرم در اتاق زایمان تسهیلاتی فراهم کرده بودند، اما هنگام زایمان کار به مشکل برخورد و نیاز به جراحی و سزارین پیدا کردم؛ همسرم که در این هنگام شوکه شده بود در کار پزشکی مداخله می‌کرد و حتی می‌گفت که نمی‌خواهد همسرش سزارین شود. خلاصه حضور او باعث افزایش استرس من شده بود.»
هم‌اکنون بیمارستان‌هایی که این طرح را پیاده می‌کنند از والدین می‌خواهند در کلاس‌های آموزشی به مدت ۸ جلسه شرکت کنند تا جلوی مشکلاتی از این دست گرفته شود.
مرجان فرامرزی، در این مورد می‌گوید: «۱۶ سال به عنوان ماما کار کرده‌ام و بیمارستان‌هایی که در آن خدمت می‌کنم تاکنون شرایطی برای حضور پدر در اتاق زایمان فراهم نکرده‌اند.»
او می‌افزاید: «این کار هم مثل هر کار دیگری احتیاج به فرهنگ‌سازی دارد و بخش مهمی از این کار بر عهده خود خانم‌هاست که می‌توانند این فرهنگ را نسل به نسل منتقل کنند.»
وی در مورد تاثیر مثبت حضور پدر هنگام وضع حمل می‌گوید: «مادران در حین وضع حمل اولین سوالی که می‌پرسند این است که همسرشان پشت در منتظر است یا نه؟»
فرامرزی در عین حال در مقام یک روانشناس تاکید می‌کند که حضور بی‌مقدمه مرد در این عمل می‌تواند بسیار خطرناک و برای او شوک‌آور باشد. وی توصیه می‌کند پیش از فرایند زایمان مادر باردار و همسرش از اتاق زایمان بازدید داشته باشند و شرایط مادر را در حین زایمان برای آنان تشریح کنند و ریسک‌های موجود را برای آنها شرح دهند.
وی می‌افزاید: «امروز در ایران با توجه به کاهش چشمگیر مرگ و میر مادران در حین زایمان زمان آن رسیده است که به مقوله‌های دیگری چون همراهی همسر در اتاق زایمان بپردازیم و فضای مناسب روانی را برای این کار در نظر بگیریم.»

پدران پشت در مانده
در اغلب کشورهای اسلامی پدران هنگام وضع حمل همسرشان پشت در بخش می‌مانند؛ زیرا حضور همسر در اتاق زایمان در کشورهای اسلامی‌ امری غیرعادی است، ولی در عین حال منع قانونی ندارد و اگر برای این موضوع فرهنگ‌سازی شود و خانواده‌ها از این طرح استقبال کنند، بیمارستان‌ها باید برای اجرایی کردن این طرح فضاهای جداگانه‌ای در نظر بگیرند که امکان این شیوه فراهم شود؛ زیرا در شرع اسلام برای حضور مرد هنگام زایمان منعی وجود ندارد.

سلام بابایی
امروزه تحقیقات نشان می‌دهد حضور پدر نوزاد در اتاق زایمان نه تنها برای مادر مفید است، بلکه به ارتباط پدر و فرزند هم کمک‌ می‌کند، زیرا علاوه بر حمایت عاطفی برای مادر باعث ارتباط هرچه سریع‌تر پدر و فرزند می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد مادرانی که با یک فرد حمایت‌کننده به خصوص همسرانشان در اتاق زایمان حضور می‌یابند دچار کمترین مشکلات زایمانی شده و طول مدت زایمان در آنها کوتاه می‌شود.
همسر با حضور خود، ترس مادر از تنهایی در اتاق زایمان را کاهش می‌دهد. همچنین با حضور پدر در اتاق عمل، نیاز به مواد بی‌حس‌کننده و داروهای مسکن در آنها به شدت کاهش یافته؛ و پدر به خاطر حضور در تب و تاب زایمان خود نیز اشتیاق بیشتری برای مراقبت از فرزند تازه به دنیا آمده دارد و حس پدری‌اش تقویت می‌شود.
این مسئله همچنین می‌تواند به کاهش سزارین در کشور کمک کند. گفتنی است در کشورهای غربی حضور همسر در انجام زایمان از مدت‌ها پیش در حال انجام است، زیرا این امر هم باعث آرامش مادر در حین وضع حمل شده و هم اثرات روانی مطلوبی در نقش پدر شدن مرد دارد.

در صورت حضور همسر در اتاق زایمان توصیه می‌گردد:
– پدر در تمرینات تنفسی و آرام‌سازی مادر حضور داشته باشد و کمک کند. مثلا تلقین‌های آرامش‌بخش را به همسرش بدهد و از او بخواهد یکی یکی عضلاتش را شل کند.
– به مادر اطمینان دهد که همه چیز خوب پیش می‌رود.
– باید به پدر آموزش داد تا زمانیکه همسرش در اثر بارداری خسته یا بداخلاق می‌شود او را درک کند و با او همدردی کند و زمانی که دردهای زایمانی شروع شد حواس او را با ترفندهای مختلف پرت کند و به او قوت قلب بدهد.
– حین انقباضات با گرفتن دست مادر و ماساژ به او کمک کند.
– از همه مهمتر در انتقال نیازهای او به کادر زایشگاه کمک کند.

گردآوری : فراناز