آفتاب سوختگی را چگونه درمان کنیم؟

به طور کلی پوست در معرض دو نوع پرتو ماوراء بنفش قرار دارد که هر دو نوع از طریق رادیکال‌های آزاد به پوست آسیب می‌رسانند. بدن ما برای مقابله با رادیکال‌های آزاد تولیدشده توسط نور خورشید دارای دفاع‌های ‌طبیعی است؛ ولی معمولاً این دفاع‌ها کافی نیستند. پرتوهای خورشید (UVA  UVB) روی لایه‌های پوست اثر می‌گذارند و باعث ایجاد سوختگی می‌شوند. UVA در عمق پوست نفوذ کرده و ایجاد چین و چروک می‌کند و UVB بر لایه‌های سطحی‌تر پوست اثر می‌گذارد و باعث تغییر رنگ آن می‌شود. آفتاب سوختگی علائمی مثل قرمز شدن پوست، گرم‌تر شدن آن، احساس خستگی و ضعف عمومی دارد و بسته به درجه سوختگی به سه دسته تقسیم می‌شود: درجه یک، دو و سه.

در آفتاب سوختگی درجه یک، پوست قرمز و دردناک می‌شود. آفتاب سوختگی درجه دو نیز با قرمزی و درد همراه است، ولی علاوه بر آن پوست تاول می‌‌زند. آفتاب سوختگی درجه سه شدیدترین نوع سوختگی است که باید بلافاصله درمان شود. سوختگی‌های درجه ۱ و ۲ را می‌توان به راحتی در خانه با قرار دادن کمپرس سرد روی ناحیه آسیب‌دیده و برخی روش‌های دیگر درمان کرد. کمپرس شیر سرد نیز روش درمانی بسیار خوبی است؛ زیرا پروتئین موجود در شیر از پوست محافظت می‌کند و آن را مرطوب نگه می‌دارد.

آفتاب سوختگی و سرطان پوست
آفتاب سوختگی می‌تواند موجب سرطان پوست شود. یک‌بار آفتاب سوختگی همراه با تاول زدن پوست، احتمال سرطان سلول‌های رنگی پوست را که «ملانوم» نام دارند، دو برابر می‌کند؛ بنابراین سرطان پوست مستقیماً با میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب ارتباط دارد. اگر سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، احتمالاً در معرض خطر بیشتری هستید. اثر دو نوع اشعه‌ای که از خورشید ساطع می‌شود، UVA بیشتر باعث سوختگی شده و منجر به سرطان می‌گردد. شاید بتوان به جرأت گفت که خورشید یکی از مهم‌ترین عوامل در افزایش سرطان پوست است. برنزه شدن پوست هنگام قرار گرفتن طولانی مدت، نوعی واکنش محافظتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر پوست در مقابل نور خورشید است؛ ولی این واکنش نمی‌تواند پوست را از سرطان محافظت کند. سرطان پوست از سرطان‌هایی است که خیلی کند ایجاد می‌شود؛ یعنی ممکن است سال‌ها بعد نتیجه آفتاب سوختگی پوست‌تان را ببینید. افرادی که در کشورهای گرمسیری زندگی می‌‌کنند و عادت به حمام آفتاب گرفتن دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. خطر این بیماری بستگی به نوع پوست، ابری بودن هوا و ساعت روز دارد.

سایر آسیب‌های پوستی ناشی از نورخورشید
قرار گرفتن در معرض نورخورشید بدون محافظت از پوست، باعث ایجاد خال‌ها و کک و مک هایی به رنگ سبز تیره، قهوه‌ای و سیاه می‌شود. این خال‌ها معمولاً روی پوست صورت، پشت سر و پاها بروز می‌کنند و در موارد شدیدتر روی شانه‌ها، کمر، چانه و دست‌ها نیز پدیدار می‌شوند. پوست‌های حساس و روشن بیشتر در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند. اغلب سوختگی‌ها از نوع معمولی هستند که خود به خود ظرف چند روز بهبود می‌یابند؛ اما اگر پوست شما مرتباً دچار آفتاب سوختگی شود، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستید؛ به همین دلیل توصیه می‌شود از قرار گرفتن در برابر نور خورشید به طور مکرر و بیش از اندازه خودداری کنید.

گیاهان دارویی و درمان

قرار گرفتن در معرض نورخورشید بدون محافظت از پوست، باعث ایجاد خال‌ها و کک و مک هایی به رنگ سبز تیره، قهوه‌ای و سیاه می‌شود. این خال‌ها معمولاً روی پوست صورت، پشت سر و پاها بروز می‌کنند و در موارد شدیدتر روی شانه‌ها، کمر، چانه و دست‌ها نیز پدیدار می‌شوند. پوست‌های حساس و روشن بیشتر در معرض آفتاب سوختگی قرار دارند. اغلب سوختگی‌ها از نوع معمولی هستند که خود به خود ظرف چند روز بهبود می‌یابند؛ اما اگر پوست شما مرتباً دچار آفتاب سوختگی شود، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستید؛ به همین دلیل توصیه می‌شود از قرار گرفتن در برابر نور خورشید به طور مکرر و بیش از اندازه خودداری کنید.

رژیم غذایی

وقتی که دچار آفتاب سوختگی می‌شوید، پوست‌تان خشک می‌شود و باید مجدداً ذخیره آب پوست‌تان را پر کنید؛ به همین منظور باید آب بیشتری بنوشید؛ حتی اگر این کار باعث شود که زیاد ادرار کنید و به دستشویی بروید. علاوه بر نوشیدن آب بیشتر، بهتر است یک برنامه غذایی پر از مایعات نیز داشته باشید. تا می‌توانید میوه بخورید؛ به‌خصوص میوه‌هایی که آب بیشتری دارند؛ مثل لیموشیرین و هندوانه.

مراجعه به پزشک
اگر هر یک از این علائم زیر را در خود مشاهده نمودید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:  تب و لرز   تاول‌های بسیار دردناک که داخلشان پر از آب است.   احساس سستی، خستگی و حالت تهوع  مشکل در بینایی و حساسیت به نور ضربان شدید قلب و احساس فرسودگی  کم‌آبی شدید بدن  احساس شدید تشنگی و دفع نامناسب ادرار

پانسمان سوختگی‌های کوچک‌تر
معمولا سوختگی‌های نوع ۱ و ۲ کوچک‌تر و سطحی‌تر از نوع ۳ هستند و با کمی توجه درمان می‌شوند. در چنین مواقعی ابتدا روی ناحیه سوخته کمپرس سرد بگذارید. هیچ‌گاه یخ را به طور مستقیم روی سطح پوست سوخته قرار ندهید، زیرا باعث می‌شود حجم سوختگی افزایش یابد (کمپرس آب سرد مناسب‌تر است). از باند و نوار برای بستن ناحیه سوخته استفاده نکنید، زیرا باعث می‌شود محل سوخته دیرتر خوب شود.
از مسکن درد استفاده کنید: در سوختگی‌های سطحی احتمال عفونت بسیار کم است؛ ولی برای احتیاط و جلوگیری از این اتفاق، ناحیه سوختگی را تمیز نگه دارید.

درمان سوختگی‌های جدی‌تر
سوختگی‌های نوع ۳ نیاز به مراقبت و توجه بیشتری دارند. در چنین مواقعی هر چه سریع‌تر با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.  خودتان لباس‌های ناحیه اطراف محل سوختگی را جدا نکنید، زیرا در مواقع حاد منجر به خونریزی می‌شود. مدت بسیار کوتاهی از کمپرس سرد استفاده کنید تا کمی دمای ناحیه سوخته کاهش یابد. بلافاصله بعد از مرطوب کردن ناحیه سوخته، آن را با باند ببندید.  به علائمی از قبیل ضعف، تپش قلب، سرد شدن پوست، حالت تهوع و احساس گیجی دقت کنید.   ناحیه سوخته را با باند و نوار استریل ببندید.  از هیچ‌ روغن و پماد چربی برای سوختگی‌های نوع ۳ استفاده نکنید؛ زیرا روغن و چربی با افزایش دمای ناحیه سوخته به آن آسیب بیشتری وارد می‌کند و احتمال عفونت را نیز افزایش می‌دهد.

درمان خانگی

اگر آفتاب سوختگی در حد متوسط باشد، می‌توانید از کمپرس آب سرد استفاده کنید. کمپرس را به مدت ۱۵ دقیقه روی محل سوختگی قرار دهید و این کار را روزی سه‌بار تکرار کنید. می‌توانید مقداری جوش‌شیرین نیز به آب بیفزائید تا احساس راحتی بیشتری کنید.
تقریباً تمامی کرم‌ها و پمادهای سوختگی که در داروخانه‌ها وجود دارند، برای سوختگی‌های سطحی مفید و مناسبند. وجود ویتامین E در کرم‌ها و پمادها ضروری است.
برای سوختگی‌های تقریباً شدید، بهتر است از وان آب سرد استفاده کنید و حدود پانزده دقیقه بخش سوخته را در داخل آب قرار دهید. اگر آب جنبش و تکان داشته باشد، تأثیر بیشتری خواهد داشت؛ مثل جکوزی.
اگر آفتاب سوختگی روی چانه و قسمت‌های زیر چشم‌تان ایجاد شده است. از چای کیسه‌ای یا قاچ‌های خیار استفاده کنید. سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی نیز برای این منظور مفیدند.
آب گوجه فرنگی‌ را در شیر ریخته خوب حل کنید (به نسبت ۱ به ۶) و محلول را روی ناحیه آفتاب سوخته بمالید. با این‌کار سوختگی سریع‌تر خوب می‌شود.
برگ کاهو و کلم را داخل آب قرار داده در یخچال بگذارید و وقتی به اندازه کافی سرد شدند، آنها را روی بخش‌های سوخته قرار دهید.
قبل از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید، به سطح پوست‌تان لوسیون لانولین بمالید. این‌کار مانند استفاده از کرم ضدآفتاب از پوست‌تان در برابر اشعه‌های زیانبار خورشید محافظت می‌کند.
برای سوختگی‌های ناحیه صورت، مقداری آرد جو را در شیر مخلوط کنید تا به شکل خمیری در آید. سپس کمی روغن زیتون، عسل و سفیده تخم‌مرغ اضافه کرده و تمام مواد را به خوبی با هم ترکیب کنید و خمیر به دست آمده روی سطح پوست بمالید. این روش برای درمان آفتاب سوختگی‌های ناحیه صورت بسیار مفید است.
هیچ‌گاه تاول‌های ناحیه سوخته را نترکانید. این تاول‌ها در واقع مثل یک دیوار محافظتی از پوست عمل کرده و کمک می‌کنند زودتر بهبود یابد.
از لوسیون‌های چرب و کرم‌های روغنی مثل کره، بنزوکائین و لیدوکائین برای آفتاب سوختگی استفاده نکنید؛ زیرا باعث افزایش دمای محل سوخته می‌شوند و از التیام آن جلوگیری می‌کنند. اجازه دهید با عبور جریان هوا از ناحیه آفتاب سوخته، پوست سریع‌تر التیام یابد.
با صابون‌های خیلی قوی ناحیه سوخته را نشویید.
مقداری از ساقه آلوئه‌ورا را روی ناحیه آفتاب سوخته بمالید. این گیاه بهترین مرهم برای سوختگی‌هاست. آلوئه‌ورا حاوی اَلواِکتین B است که نوعی محرک سیستم دفاعی بدن می‌باشد و می‌تواند تا سه لایه از پوست نفوذ کند. از ژل آلوئه‌ورا نیز می‌توانید استفاده کنید. این گیاه به تنهایی نمی‌تواند جلوی پوسته پوسته شدن پوست شما را بگیرد.

گردآوری : فراناز