حجب و حیای معمول در جامعه ما سبب شده که سطح اطلاعات عمومی درباره بیماریهای جنسی پایین باشد. این آگاهی های اندک بخصوص در میان جوانان ممکن است سبب خطرات بیشتر شود و از همین رو مناسب است که برخی از این موارد برای عموم آنان توضیح داده شود تا با پیشگیری از انجام رفتارهای پرخطر سلامت جامعه تهدید نشود. دانستن چنین هشدارهای ضروریای، برای والدین و حتی همسران نیز مفیدند.
انواع و اقسام ویروسها، باکتریها و انگلها میتوانند از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. متاسفانه برای انواع بیماریهای مقاربتی ویروسی مثل هپاتیت، هرپس، HPV و … درمانهای ضدویروسی خیلی مشخص و موثری وجود ندارد اما عفونتهای باکتریایی درمانشان آسانتر است البته به شرطی که به موقع تشخیص داده شوند. درکل شایعترین بیماریهای آمیزشی انواع باکتریال آن هستند. از شایعترین بیماریهای باکتریال نیز میتوان به گنوکوک (عامل سوزاک) و کلامیدیا اشاره کرد. این بیماریها علائم زیادی ایجاد نمیکنند. درنتیجه فرد ممکن است مبتلا شود اما متوجه آن نشود.
علائم آنها معمولا به صورت ترشح خفیف، سوزش ناحیه تناسلی و دردهای لگنی است که اگر زود تشخیص داده شوند به راحتی با استفاده از آنتیبیوتیکهای معمولی قابل درمان هستند. موضوع مهم در مورد این دو بیماری ایجاد عفونت رحمی است که در خانمهای جوان باعث نازایی میشود. در واقع چون علامتهای پر سر و صدایی ندارند ممکن است اصلا فرد متوجه آن نشود و برای درمان مراجعه نکند. درنتیجه این میکروبها میتوانند به تدریج از نواحی پایینتر به نواحی بالا یعنی به رحم و لولههای رحمی انتقال پیدا کنند و منجر به چسبندگی و نازایی شوند. پس تشخیص به موقع این دو بیماری اهمیت زیادی دارد.
بیماری سیفلیس که نامی نسبتا آشنا دارد از دیگر عفونتهای باکتریال جدی دیگر است که میتواند از راه ارتباط جنسی منتقل شود. در واقع سیفلیس برخلاف تصور بعضیها اصلا ریشه کن نشده و هنوز خیلی شایع است. بیشتر افراد تعجب میکنند وقتی به آنها میگوییم خطر ابتلا به سیفلیس زیاد است چراکه فکر میکنند این بیماری دیگر وجود ندارد. در گذشته که آنتیبیوتیکها محدودتر بودند سیفلیس هم خیلی شایعتر بود. خوشبختانه میکروب سیفلیس نسبت به آنتیبیوتیک خیلی حساس است و درمان اصلی آن پنیسیلین است.
سیفلیس کاملا قابل درمان است اما اگر فرد مبتلا، متوجه آن نشود میتواند بسیار خطرناک باشد. این بیماری ممکن است خود را در مراحل اولیه نشان ندهد و فقط به صورت یک جوش کوچک دیده شود اما مراحل دوم و سوم آن بسیار خطرناکند و مرحله سوم میتواند کشنده باشد. طوری که در سیستم عصبی مرکزی، مغز، مفاصل و… عوارض شدید ایجاد میکند. از سایر بیماریهای مقاربتی باکتریال میتوان به شانکروئید اشاره کرد که باعث ایجاد زخمهای مزمن ناحیه تناسلی میشود. خوشبختانه این بیماری اگر تشخیص داده شود با آنتیبیوتیکهای مختلف قابل درمان است.
یکی دیگر از ویروسهای جدی و شایع به خصوص در افرادی که تعداد دفعات تماس و تعداد شریکهای جنسیشان زیاد است، ویروس زگیل تناسلی یا HPV است. افراد زیادی به این ویروس مبتلا هستند اما ممکن است علائم کلینیکی یا ضایعه پوستی مشخصی نداشته باشند. در نتیجه این ویروس خیلی راحت از طریق تماس جنسی منتقل میشود. ممکن است این بیماری به صورت یک زگیل تناسلی معمولی تظاهر کند که از طرق مختلف از جمله سوزاندن، فریز کردن و… قابل درمان است اما متاسفانه در درازمدت میتواند بسیار خطرناک باشد.
بعضی از انواع این ویروس در خانمها خطر ابتلا به سرطانهای گردن رحم را به شدت بالا میبرد طوری که تا به حال به عنوان شایعترین و مهمترین علت سرطان گردن رحم شناخته شده است. این ویروس نه تنها در خانمها بلکه در آقایان نیز میتواند منجر به انواع سرطانهای دستگاه تناسلی شود. برای همین باید در مورد درمان و اقدامات پیشگیری اقدامات لازم را انجام داد.
ویروس مهم و شایع دیگری که میتواند از طریق تماس جنسی منتقل شود «هرپس» یا همان ویروس تبخال است که باعث بیماری تبخال تناسلی میشود. علائم آن نیز مانند تبخال روی سایر اعضای بدن است. به این صورت که در ناحیه تناسلی یک جوش دردناک ایجاد میشود و معمولا یک هفته تا ۱۰ روز طول میکشد تا خود به خود بهبود یابد. این بیماری مانند تبخال لب درمان قطعی ندارد و اگر فرد یک بار به آن مبتلا شود بیماری هرچند وقت یکبار عود میکند.
نکته مهم اینکه حتی وقتی فرد مبتلا تبخال ندارد هم میتواند ویروس را از طریق ترشحات تناسلی به فرد دیگر انتقال دهد. همچنین اگر خانمی مبتلا باشد و باردار شود این ویروس خیلی راحت به جنین منتقل میشود و عوارضی را در نوزاد ایجاد میکند. بیماریهای تناسلی غیر از اینکه روی دستگاه تناسلی تاثیر میگذارند سیستم تولید مثل و باروری انسان را نیز مختل میکنند. لازم به ذکر است که ویروس ایدز و هپاتیت B نیز میتوانند از مادر به جنین منتقل شوند.
از خانواده ویروسها بعد از HIV که در صدر است، ویروس هپاتیت B هم میتواند از طریق تماس جنسی منتقل شود البته اگر فرد واکسن هپاتیت B نزده باشد. حتی اگر فرد مبتلا، علائم مربوطه از جمله زردی یا یرقان هم نداشته باشد میتواند ناقل این بیماری باشد. واکسن هپاتیت B در حال حاضر در ایران به صورت معمول برای همه کودکان زده میشود اما کسانی که بیشتر از ۲۲ سال دارند ممکن است در کودکی این واکسن را دریافت نکرده باشند بنابراین میتوانند به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند و این واکسن را تزریق کنند. دیده شده که هپاتیت C و A نیز از طریق تماس جنسی میتوانند منتقل شوند اما احتمالش خیلی کمتر از هپاتیت B است و خیلی به ندرت اتفاق میافتد.
«تریکوموناس واژینالیس» یا «تریکومونیازیس» نوعی انگل تکیاخته است که از طریق ترشحات تناسلی منتقل میشود. این انگل معمولا در آقایان علامتی ایجاد نمیکند اما در خانمها میتواند باعث ترشحات شدید، دردهای لگنی و ناراحتیهای دیگر شود و اگر درمان نشود میتواند منجر به عوارض درازمدت روی سیستم تولید مثل و نازایی شود. شپش عانه از دیگر انگلهایی است که میتواند از طریق ارتباط جنسی منتقل شود. به این صورت که اگر فرد روی موهای ناحیه تناسلی مبتلا به شپش باشد به راحتی میتواند آن را به فرد دیگر منتقل کند. گال یا جرب نیز نوعی عامل انگلی است و اگر فرد به این بیماری پوستی مبتلا شود میتواند با تماس جنسی آن را به فرد دیگر منتقل کند.