آخر و عاقبت جراحی بینی در ایران

چیز غریبی نیست انگار  ما ایرانیان این رسم را به عادت برده‌ایم که تا سلامتی را از کف نداده‌ایم قدردان آن  نیستیم. اگر تنها چند دهه به عقب برگردیم خواهیم دید که در گذشته نزدیک «زیبایی» معنا و مفهوم دیگری داشت و امروز انگار پوست انداخته و رنگ و روی خود را از دست د اده است… زمانی بود که زیبایی تنها به معنای پیرایش صورت خانم‌ها یا امثالهم بود؛ اما امروزه در کشورمان که به گفته متخصصان جراحی بینی شایع‌ترین نوع جرا‌حی پلاستیک زیبایی را به خود اختصاص داده است معنای زیبایی به جای تناسب اجزای صورت فراتر رفته و پایش به تزریق ژل و بوتاکس هم می ‌رسد. مثالی که دکتر نراقی رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی در این زمینه عنوان می‌کند برای دانستن قدر سلامتی بسیار راحت ‌تر از خواندن ده‌ها مقاله هشدار دهنده است. در حین مصاحبه خود انگشت اشاره و سبابه دستش را آرام روی بینی می‌گذارد و می‌گوید که اگر تنها یک دقیقه دهانه بینی تنگ‌تر شود بیمار درک می‌کند که با چه نعمت بزرگی زندگی می‌کند و شاید اصرار ورزیدن برای انجام جراحی بینی که تقریبا نصف مراجعه‌کنندگان اصلاً نیازی به این نوع جراحی ندارند، برای برخی بیماران به نوعی ناشکری در داشتن چنین نعمت بزرگی است. برای کسب اطلاع از چند و چون جراحی های پلاستیک بینی و صورت پای صحبت های دکتر محسن نراقی رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی و عضو و مدرس آکادمی جراحان پلاستیک و ترمیمی صورت آمریکا نشستیم
برای شروع مقدمه‌ای از وضع جراحی پلاستیک  در کشورمان را بفرمائید؟
به‌طور کلی با توجه به اینکه وضع بهداشت و سلامت جوامع پیشرفت کرده توجه به مسایل زیبایی نیز بیشتر شده و مراجعه برای جراحی‌های پلاستیک نیز در تمام دنیا شیوع پیدا کرده است. در هر دهه میزان  متقاضیان برای جراحی زیبایی بیشتر می شود.

علت اینکه این نوع جراحی در کشور ما اینقدر شایع است چیست؟
در نژادهای  مختلف فرم  بینی‌ها فرق می‌کند  در کشور ما نیز افراد بینی‌های‌شان به گونه‌ای است که در برخی به‌‌دلیل نوع بینی تمایل به انجام جراحی بینی بیشتر است در عین حال در کشورهایی که قدری سن بالاتر است بسیاری از جراحی‌های زیبایی که انجام می‌شود، برای جوان‌سازی است مثل جراحی هایی که برای پوست صورت انجام می شود.  یک قسمت از  روش‌های مهمی که امروزه در  دنیا بسیار رایج بوده و در کشور ما رو به ازدیاد است، روش‌های غیر جراحی زیباسازی است مثلاً برای از بین‌بردن خطوط چهره، مثل خطوط پیشانی از بوتاکس و یا خطوط دور لب و خط خنده از مواد پرکننده استفاده می‌شود که این روش‌ها چون روش‌های ساده تر از جراحی است و اگر به طور صحیح انجام شود مشکلات کمتری درپی دارد، امروزه مورد استقبال قرار می‌گیرد و جایگزین برخی جراحی‌های سنگین می‌شود؛ حتی این روش‌ها به‌عنوان جایگزین کشیدن پوست نیز کاربرد دارد که استفاده از آن می‌تواند به‌راحتی چین و چروک‌ها را رفع کند و به همین دلیل بسیاری از جراحان ترجیح می‌دهند جراحی‌های کشیدن پوست را به چند دهه بعدتر موکول کنند.این مساله یعنی داشتن چهره‌‌ای جوان و چهره‌ای زیبا باعث شده شیوع جراحی‌های پلاستیک صورت بیشتر شود چرا که نمود سن بیشتر خود را در چهره فرد نشان می‌دهد.

پس این مواردی که اشاره کردید مثل استفاده از ژل و بوتاکس در کشور که در چند وقت اخیر بسیار شایع شده با اینکه روش‌های غیر جراحی است ولی در مجموعه جراحی پلاستیک صورت قرار می‌گیرد؟
دقیقاً! الان در تمام کنگره‌های جراحی پلاستیک دنیا و آمریکا یک قسمت مهمی از بحث آن روش‌های غیر جراحی است یعنی خود جراحان پلاستیک در آمریکا تمایل دارند روش‌های غیر جراحی را به کار ببرند چون راحت‌تر و زودتر نتیجه می‌دهد و احتمال عوارض آن نیز کمتر است و البته مبحث مهمی از کتاب‌های جراحی پلاستیک صورت نیز اختصاص به همین روش‌های غیر جراحی جوان سازی صورت دارد.
با توجه به اینکه بوتاکس در کنار استفاده‌های درمانی در حال حاضر به‌عنوان وسیله‌ای برای زیباسازی صورت استفاده می‌شود سوالی که مطرح می‌شود این است که سلامت روش‌های زیباسازی همچون ژل و بوتاکس چقدر تایید شده است؟
این روش‌های درمانی نیز مثل هر روش و هر کاری است که اگر خوب انجام شود خوب و نتیجه بخش بوده و اگر بد انجام شود می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد، مثلا وقتی جراحی بینی انجام شود انتظار داریم بعد از انجام جراحی، بینی شکل طبیعی و ظاهر زیبایی داشته باشد و از نظر داخل نیز می‌توان گفت که باید  بیمار تنفس راحتی داشته باشد که اگر یکی از آن‌ها نباشد عمل جراحی بینی اصلا صحیح انجام نشده گاهی از داخل بینی مشکلی است که بیمار نمی‌تواند از داخل تنفس درست داشته باشد، این غیر طبیعی است و معنی آن نیست که خود عمل جراحی بینی باید عارضه داشته باشد بلکه به دلیل اینکه بسیاری از عمل‌های
جراحی بینی ممکن است از طریق کسانی انجام شود که تجربه و استاندارد لازم را ندارند این موضوع عوارض جراحی را بالا می برد.

پس بیشتر از اینکه روش های جراحی و یا غیر جراحی خطرساز باشد عوارض آن خطرساز است؟
بله خود بوتاکس چیزی است که سال‌ها توسط معتبرترین مراجع علمی سلامت‌، برای تزریق در نواحی که برای این کار اختصاص یافته مثل چین اخم و پیشانی مورد تایید قرار گرفته است ولی تایید سلامت آن به این معنی است که اگر توسط فرد متبحر این کار انجام شود بدون مشکل است ولی اگر هر پزشک غیرمتخصص یا فرد غیر پزشکی این کار را بکند بیمار ممکن است دچار عوارض شود چون نوع ماده‌ای که استفاده می شود نحوه زدن تزریق، مقداری که می‌زنند مهم است و کسی که تزریق می کند باید دقیقا به آناتومی آن ناحیه صورت اشراف داشته باشد. حتی در ژل‌ها و پرکننده‌ها نیز همین است اگر ماده خوب و مرغوب و مورد تایید باشد و نحوه تزریق آن درست باشد خوب است و در غیر این صورت عوارضی درپی دارد.

با توجه به شایع بودن جراحی بینی در کشورمان آیا آمار مقایسه‌ای وجود دارد که چقدر خانم‌ها نسبت به آقایان برای انجام جراحی بینی مراجعه می‌کنند؟
به‌طور کلی تقاضای خانم‌ها بیشتر از آقایان است یعنی خانم‌هایی که مراجعه می‌کنند معمولا بیش از دو برابر آقایانی هستند که برای جراحی زیبایی مراجعه می‌کنند و سنینی هم که مراجعه می‌کنند طیف وسیعی را در بر می‌گیرد. یعنی از افرادی که در سنین نوجوانی مراجعه می کنند تا افرادی که در سنین سالمندی هستند در طیف مراجعه کنندگان به چشم می خورند ولی سنی که معمولا بیماران را پایین تر از آن قبول نمی‌کنیم در دختران از ۱۵ سالگی است البته به شرطی که از نظر رشد فکری و انگیزه ها برای جراحی خودشان بتوانند تصمیم بگیرند و رشد کافی فکری را داشته باشند.  از نظر جسمی  از این سن مشکلی وجود ندارد چون رشد فیزیکی دیگر انجام شده و از نظر سن بالا هم با پیشرفت‌هایی که در روش های بیهوشی و در مراقبت‌های جراحی شده در سن بالا تقریبا محدودیتی وجود ندارد یعنی هر بیماری که از نظر بیهوشی مشکلی نداشته باشد می تواند در سنین بالا نیز جراحی بینی را انجام دهد چون در سنین خیلی بالا مثلا ۶۰ یا ۷۰ سالگی بینی افتادگی زیادی دارد و همچنین وقتی بینی بیش از حد بافتش ضعیف می شود دچار افتادگی بیش از حد شده و روی تنفس بیمار تاثیرگذار است.

در این بیماران  جراحی‌هایی انجام می‌دهیم که بافت بینی را تقویت کرده و با اضافه‌کردن حمایت اسکلتی بینی‌، راه تنفسی را بازتر می‌کنیم که ظاهر بینی نیز جوان‌تر به نظر می‌رسد. در حال حاضر روش های جراحی بینی با قبل فرق کرده است. برخی روش های سنتی که در قدیم انجام می شده و مبتنی بر کاهش بافت های بینی بودند (مثلا با خارج کردن قسمت هایی از غضروف یا استخوان صورت می‌‌گرفت) تقریبا امروزه تا حد زیادی متحول شده و با روش هایی جایگزین شدند که به جای برداشتن بافت با تغییر شکل بافت، بینی را زیباتر می‌کنند یعنی تلاش می‌شود بافتی از بینی خارج نشده و بافت بینی تقویت شود که البته به این دلیل است که بینی‌هایی که بافت زیادی از آنها خارج می شود در درازمدت عوارض زیادی پیدا می کنند و فرورفتگی‌هایی در بینی ایجاد شده و از نظر تنفس و زیبایی برای فرد مشکل ایجاد می‌شود. در صورتی که در روش‌هایی که امروزه به عنوان روش  های مستحکم کننده حمایت بینی است، به جای برداشتن بافت اگر در جایی بینی غضروف اضافی دارد آن را در جای دیگری که دچار نقص و ضعف است به کار می بریم و در نهایت چیزی از بافت بینی کم نمی‌شود که هم شکل طبیعی‌تری دارد و هم در طولانی مدت در مقابل اثرات زمان و افزایش سن کمتر دستخوش تغییرات نامطلوب می‌‌شود و البته پایداری بیشتری را از خود نشان می دهد که عوارض آن نسبت به روش‌های قبلی که کاهش (reduction) بود کمتر است. در روش‌های جدید تمایل به این مساله است که اندازه بینی تا حد ممکن حفظ و متناسب شود، چون معنای عمل زیبایی کوچکی بینی نیست بلکه تناسب است. ملاکی که ما برای عمل‌های زیبایی موفق داریم این است که بیمار چه عمل پلاستیک بینی و چه جراحی پلاستیک دیگر اجزای صورت را انجام داده باشد نباید آثاری از عمل جراحی نمایان شود. وقتی فردی که جراحی بینی انجام داده را نگاه می‌کنیم نباید بفهمیم که عمل‌کرده که البته سال‌ها است برش پره‌های
بینی را که سابقا برای کوچکتر‌کردن بینی انجام می دادیم انجام نمی‌دهیم و اجازه می‌دهیم پره‌های بینی همان حالت خود را حفظ کنند.
آیا جراحی‌های درمانی که روی صورت انجام

می‌شود مثلا” برای درمان پولیپ و یا انحراف بینی در همان گروه جراحی پلاستیک بینی به حساب می‌آید؟
دسته‌ای از جراحی‌های زیبایی داریم که فقط برای زیبایی است ولی در بعضی از آنها علاوه‌بر زیبایی هدف این است که تنفس هم راحت‌‌تر باشد، مثلا بعضی بیماران سوراخ های بینی شان بیش از حد باریک است که آن را گشادتر می‌کنیم. دسته‌ای از جراحی‌های پلاستیک بینی نیز وجود دارد که ترمیمی است، مثلا فردی دچار تصادف شده و بینی آن به‌طور کامل دفرمه شده یا فردی که به طور مادر‌زادی بینی‌اش دچار نقص مهمی شده و قسمتی از بینی‌اش تشکیل نشده که در این افراد با جراحی پلاستیک بینی آن را ترمیم می کنیم یا مثلا در فردی که در اثر تومور قسمت زیادی از بینی اش از بین رفته که با جراحی پلاستیک، بینی جدید برای وی می‌‌سازیم، بنابراین کسی که در جراحی پلاستیک صورت کار می کند باید با تمام روش های جراحی پلاستیک و ترمیمی آشنا باشد.

در چند درصد بیماران تشخیص داده می شود که نیازی به جراحی بینی ندارند؟
بستگی به وقتی دارد که پزشک می‌گذارد ولی تجربه شخص خودم نشان داده که درصد قابل توجهی از بیمارانی که مراجعه می‌‌کنند نیازی به جراحی بینی ندارند، یعنی جراحی بینی برای ۵۰ درصد این بیماران به صلاح نیست.
آقای دکتر مشکل اینجاست که خیلی از جراحان پلاستیک شاید به خاطر نداشتن تجربه کافی بیمار خود را توجیه نمی کنند که نیازی به جراحی ندارند؟
ممکن است، اما بیماران باید به جراحانی مراجعه کنند که این اعتماد صد در صد باشد و بدانند که جراح خود اهل انتخاب است و هر مریضی را عمل نمی‌کند.

چه کسانی نیاز به عمل جراحی ندارند؟
چند نکته وجود دارد. کسانی که خودشان از بینی‌شان راضی هستند، ولی اطرافیان آنها را ترغیب به عمل می کنند نباید عمل کنند، چون بعد از آن همان اطرافیان به عمل ایراد می گیرند. یعنی فرد باید بر اساس تصمیم خود مراجعه کند. همچنین کسانی که دیدشان از جراحی بینی کوچکتر‌شدن است عمل  نکنند، چون معنای جراحی بینی کوچکتر شدن نیست. این کوچک شدن‌‌ها است که بینی را به نابودی می‌کشاند، هم از نظر تباه‌کردن تنفس و سلامت و هم از نظر ظاهر نامتناسب.وقتی کسی را نگاه می کنیم و بینی را نامتناسب با صورت نمی‌بینیم نباید آن را عمل کنیم که باید پزشک جراح حاذق تشخیص دهد.

خطرات احتمالی جراحی پلاستیک بینی چیست؟
یکی عوارض ظاهری است که به دلیل بیش از حد برداشتن بافت های بینی و کوچک شدن بیش از حد بینی یا از دست دادن تناسب و مصنوعی شدن بینی، بریده شدن پره های بینی و قوسدار یا نوک بالا شدن بیش از حد بینی می‌باشد و دوم عوارض عملکردی است که مهمترین آن مشکلات تنفسی بوده که آنها نیز به علت بیش از حد برداشتن بافت های بینی است. یعنی این دو دسته عوارض به دلیل استفاده از روش های کاهش یعنی کم کردن بافت های بینی است.

گردآوری : فراناز