ریسپریدون (Risperidone) یک داروی ضدجنون آتیپیک است که اداره مواد غذائی و داروئی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۳ سودمندی آن را برای درمان اسکیزوفرنی، در سال ۲۰۰۳ برای درمان کوتاه مدت علائم شیدایی و ترکیبی افسردگی-شیدایی در اختلال دو قطبی و در سال ۲۰۰۶ برای درمان بیقراری مبتلایان به اوتیسم تأیید کرد. ریسپریدون همچون دیگر ضدجنونهای آتیپیک برای درمان اختلالات اضطرابی از جمله اختلال وسواسی جبری، افسردگی شدید مقاوم به درمان، اختلال توره، تحریکپذیری شدید مبتلایان به اوتیسم و اختلالات مربوط به خوردن استفاده میشود.[۱]
نام تجاری: Risperdal، Risperdal M-Tab، Risperdal Consta
معرفی داروی ریسپریدون
ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو سبب ایجاد تغییراتی در میزان مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) میگردد. این دارو برای درمان اختلالات حاد و یا حالات مزمن روانی مثل اسکیزوفرنی و نشانههای اختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده میشود. ریسپریدون همچنین برای درمان و کاهش تحریک پذیری مفرط کودکان در خودمانده (اوتیسم) به کار میرود. اگر چه ناراحتی اصلی را برطرف نمیکند اما در کاهش علایم آزاردهنده موثر است. علایم مثبت (مانند توهم زایی، اختلال فکر) و علایم منفی (مانند انزوا، ناراحتیهای احساسی و عاطفی) را رفع میکند. میتواند در رفع دیگر نشانههای ناشی از اسکیزوفرنی از قبیل افسردگی و اضطراب مفید باشد. ریسپریدون در مقایسه با دیگر داروهای ضدجنون اثر تسکین بخشی کمتری دارد و ایجاد اختلالات حرکتی خیلی کمتری میکند. این دارو مصارف درمانی دیگری نیز دارد.
راهنماییهای کلی برای داروی ریسپریدون
ریسپریدون برای درمان اختلالات ناشی از زوال عقل (دمانس) تجویز نمیشود. ریسپریدون ممکن است باعث ایجاد سکته قلبی، مرگ ناگهانی و ذات الریه در سالمندان مبتلا به دمانس بشود. در صورت داشتن حساسیت به ریسپریدون هرگز این دارو را مصرف نکنید. در صورت داشتن هریک از موارد زیر حتماً پزشک معالجتان را در جریان بگذارید: بیماریهای کبدی و کلیوی، ناراحتیهای قلبی، فشار خون بالا، مشکلات مربوط به ضربان قلب سابقه ایست و سکتههای قلبی، سابقه سرطان سینه، تشنج و صرع، دیابت (قند خون) (ریسپریدون ممکن است قند خون را افزایش دهد)، سابقه داشتن افکار خودکشی، بیماری پارکینسون و مشکلات بلعی (قورت دادن)
اگر مبتلا به هیپرگلیسمی (قند خون بالا) هستید از مصرف این دارو اجتناب کنید و نسبت به نشانههای هیپرگلیسمی هوشیار باشید. این نشانهها شامل افزایش تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مفرط و ضعف میباشد. اگر مبتلا به دیابت هستید به صورت منظم و دائمی سطح قند خونتان را کنترل کنید. قرصهای ریسپریدون حاوی مقادیری از فنیل آلانین میباشند. اگر مبتلا به بیماری فنیل کتونوریا (PKU) هستید این مسئله را به پزشک معالجتان اطلاع دهید.
مصرف ریسپریدون در دوران بارداری و شیردهی
این دارو جزء گروه C میباشد و ممکن است برای جنین مضر باشد. در صورت حاملگی یا تصمیم برای باردار شدن پزشک معالجتان را آگاه سازید. مشخص نیست که این دارو وارد جریان شیر مادر میشود یا خیر و برای کودک شیرخوار مضر است یا نه. در صورتی که کودک از شیر خودتان تغذیه میکند بدون مشورت با پزشک این دارو را مصرف نکنید. بدون توصیه پزشک این دارو را به کودکان ندهید.
راهنمای مصرف ریسپریدون
این دارو را طبق دستور پزشکتان مصرف نمایید. از مصرف دارو بیش از میزان تجویز شده یا در مدت زمانی طولانی تر خودداری نمایید. این دارو را میتوان همراه با وعدههای غذایی یا بدون وعدههای غذایی مصرف نمود. برای مصرف قرصهای ریسپریدون (Risperdal M-Tab) نکات زیر را مد نظر داشته باشید: تا هنگام مصرف قرص آن را از پوشش حفاظتی خارج نکنید. مراقب باشید در هنگام خارج نمودن قرص از پوشش قرص دچار آسیب و شکستگی نشود.
از بلعیدن کامل قرص خودداری کنید و اجازه دهید قرص کاملاً حل شود. از جویدن قرص اجتناب کنید. برای اخذ بهترین تاثیرات درمانی دارو را طبق برنامه زمانی منظم استفاده کنید. از مخلوط نمودن نوع مایع دارو با چای یا نوشابه خودداری کنید. برای بهبود نشانههای بیماری حداقل چند هفته باید به مصرف دارو ادامه دهید وبرای کسب نتایج درمانی مطلوب دارو را طبق دستور پزشک معالجتان مصرف کنید. اگر بعد از گذشت چند هفته بهبود نیافتید با پزشکتان مشورت کنید. دارو را در دمای معمولی اتاق دور از رطوبت، نور و دما نگهداری نمایید. دارو را در مکانی قرار ندهید که دچار یخ زدگی شود.
فراموش کردن دوز مصرفی ریسپریدون
به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی دارو هستید دوز فراموش شده را مصرف نکنید و طبق برنامه مصرفتان نوبت بعدی را مصرف نمایید. برای جبران دوز فراموش شده مقدار بیشتری دارو مصرف نکنید.
مسمومیت با دوزهای بیش از اندازه ریسپریدون
خواب آلودگی، افزایش میزان ضربان قلب، احساس سبکی در سر، ضعف و بی قراری در عضلات حرکتی چشمها، آرواره، گردن و دهان از نشانههای مصرف دوزهای بیش از اندازه هستند.
موارد احتیاط در مصرف ریسپریدون
ممکن است در طول مصرف ریسپریدون حساسیت شما نسبت به هوای سرد و گرم افزایش یابد. از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد یا بسیار گرم اجتناب کنید. در هوای گرم و هنگام فعالیت، آب زیاد بنوشید. از عوارض جانبی ریسپریدون تخریب و تاثیر منفی بر روی افکار و واکنش هاست. در هنگام رانندگی و انجام کارهایی که مستلزم هوشیاری کامل هستند احتیاط کنید. از نوشیدن الکل در طول دوره درمان خودداری کنید. مصرف الکل میتواند باعث تشدید عوارض جانبی ریسپریدون شود.
عوارض جانبی ریسپریدون
نشانههای حساسیت دارویی عبارتند از: کهیر، مشکلات تنفسی، ورم صورت، لبها، زبان و گلو.
مهمترین عوارض جانبی این دارو عبارتند از: تب، سفت شدن عضلات، گیجی، تعریق، ضربان قلب سریع یا غیرمعمول بی قراری و تنش در عضلات حرکتی چشمها، زبان، آرواره و گردن لرزش مشکلات بلعی احساس سبکی در سر عوارض خفیف تر این دارو عبارتند از: خواب آلودگی وبیقراری خفیف، لرزش خوابیدن و رویا دیدن بیش از حد معمول تاری دید سردرد و سرگیجه اضافه وزن مشکلات ادراری تهوع، خشکی دهان و یبوست کاهش میل جنسی و مشکلات ارگاسمی.
تداخلات دارویی ریسپریدون
اگر به صورت منظم داروهایی مصرف میکنید که باعث خواب آلودگی تان میشود (مانند داروهای سرماخوردگی، داروهای ضدحساسیت، داروهای ضددرد حاوی مواد مخدر، قرصهای خواب، شل کننده عضلات و داروهای ضدصرع، افسردگی و اضطراب) قبل از مصرف ریسپریدون این موضوع را با پزشک معالجتان در میان بگذارید. در صورت مصرف هرکدام از داروهای زیر پزشکتان را در جریان بگذارید: کاربامازپین فنی توئین فنوباربیتال فلوکستین ریفامپین داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده میشود مانند: لوودوپا و… فهرست تداخلات دارویی مذکور کامل نیست و امکان تداخل داروهای دیگری نیز در عملکرد ریسپریدون وجود دارد.
مصرف این دارو به مدت زیاد موجب اختلالات حرکتی میشود.